PekYakinda
Yeni Üye
Kadınların büyük bir kısmı adet öncesinde fizyolojik ve ruhsal ezalar yaşayabiliyor. Toplumda adet öncesi gerginlik sendromu olarak da söz edilen Premenstrüel Sendrom (PMS), bayanların günlük hayatlarını olumsuz etkiliyor. Sendrom görülen bayanların karşılaştığı şikayetler, bulundukları hayat alanlarına göre de farklılık gösterebiliyor. Kent hayatının ortasında yaşayanlarda ruhsal belirtiler daha fazla görülürken, kırsal alanda doğal hayatın ortasında bulunanlarda yüklü olarak fizikî bulgular ön plana çıkıyor. PMS’nin olumsuz tesirleri, ömür biçiminde yapılacak değişikliklerle ve ilaçlarla hafifçeletilebiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Figen Beşyaprak, adet öncesi gerginlik sendromu ve tedavi biçimleri ile ilgili bilgi verdi.
Kadınların yüzde 80’ini etkiliyor
Dünyada bayan nüfusunun yaklaşık yüzde 80’ini etkileyen Premenstrüel Sendrom (PMS), ekseriyetle yumurtlama evresinden daha sonra başlayıp, adet kanamasına kadar devam etmektedir. Bayanların birçoklarında yavaşça seyreden belirtiler, yüzde 5’lik dilimde yer alan bayanlarda şiddetli bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Belirtilerin fazlaca çok şiddetli olduğu durumlar ise Premensturel Disforik Bozukluk yahut Geç Luteal Faz Bozukluğu ismiyle bir psikiyatrik rahatsızlık olarak isimlendirilmektedir.
Hormon değişikliğine hassaslık sebepler içinde bulunuyor
Bu sendromun sebebi tam olarak belirlenememekle birlikte; yapılan yeni araştırmalarda merkezi hudut sisteminde oluşan hassaslık var iseyımı sebep olarak gösterilmektedir. Yani PMS’nin sebebi; bayanlarda bu vakitte ortaya çıkan hormonların dengesizliğinden hayli, hormonlardaki olağan olan değişikliklere karşı bedenin çok hassaslık geliştirmesi olarak görülmektedir. Hormon değişikliğine karşı hassas olan bayanlarda bu durum biroldukça etkene bağlı olup, kısmen de genetik geçişli olabilmektedir.
Hem fizikî tıpkı vakitte ruhsal belirtiler ortaya çıkıyor
En sık tertipli adet görülen periyot olan üreme çağındaki bayanlarda izlenen adet öncesi gerginlik sendromunun belirtileri; ruhsal, davranışsal ve fizikî olmak üzere sınıflandırılmaktadır. Ruhsal ve davranışsal belirtiler içinde; depresyon, halsizlik, çok ahenge isteği, cinsel istek artışı, sonluluk, gerginlik telaş ve dikkat azlığı, iştah değişiklikleri ve yemek istekleri yer almaktadır. Göğüslerin büyümesi ve hassaslaşması, ödem, baş ağrısı, kabızlık ve ishal, çok susama, ciltte akne ve karın ağrısı da fizikî belirtileri oluşturmaktadır.
Psikolojik yaklaşımlar ve ilaç tedavileri uygulanabiliyor
PMS tedavisinin asıl gayesi, belirtilerin azaltılması ve kişinin hayat kalitesinin artırılmasıdır. Hastalığın tedavisi ise ilaç ve ruhsal yaklaşımlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Kadınların yüzde 80’ini etkiliyor
Dünyada bayan nüfusunun yaklaşık yüzde 80’ini etkileyen Premenstrüel Sendrom (PMS), ekseriyetle yumurtlama evresinden daha sonra başlayıp, adet kanamasına kadar devam etmektedir. Bayanların birçoklarında yavaşça seyreden belirtiler, yüzde 5’lik dilimde yer alan bayanlarda şiddetli bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Belirtilerin fazlaca çok şiddetli olduğu durumlar ise Premensturel Disforik Bozukluk yahut Geç Luteal Faz Bozukluğu ismiyle bir psikiyatrik rahatsızlık olarak isimlendirilmektedir.
Hormon değişikliğine hassaslık sebepler içinde bulunuyor
Bu sendromun sebebi tam olarak belirlenememekle birlikte; yapılan yeni araştırmalarda merkezi hudut sisteminde oluşan hassaslık var iseyımı sebep olarak gösterilmektedir. Yani PMS’nin sebebi; bayanlarda bu vakitte ortaya çıkan hormonların dengesizliğinden hayli, hormonlardaki olağan olan değişikliklere karşı bedenin çok hassaslık geliştirmesi olarak görülmektedir. Hormon değişikliğine karşı hassas olan bayanlarda bu durum biroldukça etkene bağlı olup, kısmen de genetik geçişli olabilmektedir.
Hem fizikî tıpkı vakitte ruhsal belirtiler ortaya çıkıyor
En sık tertipli adet görülen periyot olan üreme çağındaki bayanlarda izlenen adet öncesi gerginlik sendromunun belirtileri; ruhsal, davranışsal ve fizikî olmak üzere sınıflandırılmaktadır. Ruhsal ve davranışsal belirtiler içinde; depresyon, halsizlik, çok ahenge isteği, cinsel istek artışı, sonluluk, gerginlik telaş ve dikkat azlığı, iştah değişiklikleri ve yemek istekleri yer almaktadır. Göğüslerin büyümesi ve hassaslaşması, ödem, baş ağrısı, kabızlık ve ishal, çok susama, ciltte akne ve karın ağrısı da fizikî belirtileri oluşturmaktadır.
Psikolojik yaklaşımlar ve ilaç tedavileri uygulanabiliyor
PMS tedavisinin asıl gayesi, belirtilerin azaltılması ve kişinin hayat kalitesinin artırılmasıdır. Hastalığın tedavisi ise ilaç ve ruhsal yaklaşımlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
- Psikolojik yaklaşımlar: Çoklukla yavaşça seviyede belirtisi olan bayanlarda psikoeğitim ve ömür usulü düzenlenmesi tedbirleri kâfi olmaktadır. tıpkı vakitte idman, gevşeme ve bilişsel davranışçı terapi tavsiye edilir.
- Doğum denetim hapları: Şayet hastanın premensturel belirtileri gebeliği önleyici ilaç kullanmasından daha sonra başlamışsa yahut kötüleşmişse bu biçimde diğer bir preparata geçilmesi yahut diğer bir doğum denetim tekniği uygulanması yararlı olur.
- İlaç tedavisi: Adet öncesi gerginlik sendromunda (PMS) en sık kullanılan ilaçlar patofizyolojide de tesirli olduğu düşünülen serotonin üzerinden tesir yapan, serotonin geri alımı engelleyici kümeden antidepresan ilaçlardır.
- Hormonal tedavi: PMS’de kullanılan biyolojik tedavilerden bir başkası ise hormonal tedavilerdir. Hormonal tedavi stratejileri adet öncesi belirtilerin, adet döngüsündeki hormonal değişikliklerle alakalı olması temeline dayalıdırlar ve birçoklarında maksat yumurtlamanın baskılanmasıdır.
- Beslenme ve hayat şekli değişiklikleri: PMS ’de kimi diyet destekleri de önerilmektedir. Fakat birtakım istisnalar hariç olmak üzere bu desteklerin tesirli olduğunu gösteren bilimsel ispatlar azdır. Bu hastalara B6 vitamini, magnezyum, kalsiyum ve d vitamini desteği önerilir. Umut veren casuslar içinde kalsiyum desteği, vitamin B6 (pyridoxine) desteği, bilhassa pelvik ağrı eşlik ediyorsa B1 ve vitamin E, kompleks karbohidratlardan oluşan diyet ve vitex agnus castus (Hayıt Ağacı) kullanması bulunmaktadır. Günlük 80 mg vitamin B6 alan bayanlarda psikiyatrik belirtilerde azalma saptanmıştır.
- PMS yaşayanlar evvela ömür halini değiştirmeli ve alışkanlıklarını farklılaştırmalı
- Alkol, sigara, tuz, kahve ve şeker üzere tüketimlerden uzak durulmalı ya da kısıtlanmalı
- Hareketli ömür üslubu benimsenmeli, fizikî aktiviteler tertipli biçimde yapılmalı
- Besin olarak tüketimin yanı sıra vitamin ve mineraller destek olarak alınmalı
- Uyku sistemi stabil olmalı, yatma ve uyanma saatleri mümkün olduğunca değiştirilmemeli ve uyku kalitesi sağlanmalı
- Hem PMS belirtilerine olan dikkati dağıtmak tıpkı vakitte gerilimi azaltmak için toplumsal aktivitelere iştirak sağlanmalı birebir vakitte farkı alanlarda uğraşlar edinilmeli
- PMS devrinde ortaya çıkan şişliklerin atılması için bol su içilmeli ve istikrarlı beslenmeye ihtimam gösterilmeli, gereksinim halinde hormonal değişimleri azaltmak için doğum denetim hapı başlanmalı
- Kronik yorgunluk sendromu, tiroid bozuklukları, depresyon ve anksiyete üzere duygudurum bozuklukları üzere birtakım rahatsızlıkların belirtileri adet öncesi gerginlik sendromuna benzeyebilir. Bu hastalıkların ayırıcı teşhisini yapabilmek için kimi testler yapılıp, ona nazaran tedaviler uygulanmalı.