dunyadan
Aktif Üye
Mısır’ın Döner Hapishane Kapısı: Bayılan Mahkumlara Ani Özgürlük
KAHİRE — Yakın bir sabah arkadaşlar ve akrabalar Kahire’nin kötü şöhretli Tora hapishanesinin beton duvarlarının dışında yeni serbest bırakılanları selamlamak için toplandığında hava sıcaktı, Mısır sıcağıydı. Bir ailenin getirdiği çiçekler solmaya başlamıştı. Bebekler ağlıyordu. Kalabalık gölgede toplandı, selamlar ve kahkahalar sessizlikle değişti, heyecanları gerginlik tarafından kesildi.
Saat olarak, hapishane yetkilileri geç kalıyordu. Ancak eski bir mahkûm olan Khaled Dawoud, onların yollarına alışmıştı. Mısır standartlarına göre, şaka yaptı, eski hücre arkadaşının ve diğer beş siyasi mahkumun serbest kalmasını görmek için üç saatlik bir gecikme hiçbir şey değildi.
Bay Davoud, elini göğsünün üzerinde çırparak, “Kalbim böyle atıyor,” dedi. Bir gazeteci ve muhalif politikacı, geçen yıl serbest bırakılmadan önce siyasi tutuklu olarak Tora’da 18 aydan fazla zaman geçirmişti. “Onların yaşadıklarını ben yaşadım” diye ekledi. “Allah’a yemin ederim ki, bugün zirvenin zirvesidir.”
Son on yılda, Başkan Abdülfettah el-Sisi, en küçük muhalefet işaretlerini ortadan kaldırarak iktidar üzerindeki kontrolünü sıkılaştırırken, Mısır on binlerce siyasi tutukluyu tutukladı. New York Times, bu kişilerin haftalar, aylar ve hatta yıllar boyunca herhangi bir suçlamada bulunulmadan veya yargılanmadan gözaltında tutulduğunu tespit etti – en az 4.500’ü Eylül 2020 ile Şubat 2021 arasındaki altı ayda ve genellikle taciz ediciden hayati tehlikeye kadar değişen koşullarda tutuluyor.
Son zamanlarda ani bir değişiklik oldu.
Yetkililer, Bay El-Sisi’nin yeni bir af komitesi kurduğu ve muhalefet gruplarıyla daha fazla siyasi açıklığı tartışmak için “ulusal diyalog” çağrısında bulunduğu Nisan ayından bu yana en az 400 tutukluyu serbest bıraktı.
Siyasi analistler bunu, Kasım ayında Birleşmiş Milletler iklim konferansına ev sahipliği yapmadan önce Mısır’ın insan hakları sicilini temizleme çabasının bir parçası olarak ve belki de artan fiyatların zor durumda olduğu bir nüfusa tavizler vermenin bir parçası olarak görüyorlar.
Khaled Dawoud 2018’de. Geçen yıl serbest bırakılmadan önce siyasi tutuklu olarak Tora’da 18 aydan fazla kaldı. Kredi… Mohamed El-Shahed/Agence France-Presse — Getty Images
Tora hapishanesinin dışında bekleyen Mısır Haklar ve Özgürlükler Komisyonu’nun yönetici direktörü Mohamed Lotfy, Bay Davud’un eski hücre arkadaşı Alaa Essam Ramazan için sabırla kollarını kavuşturdu, “Sonunda işler değişiyor” dedi.
Bay Lotfy, “Bizim bilmediğimiz pek çok şey var,” dedi. “Bana mantıklı gelmiyor. Ama bizim için iyi, yani.”
Af komitesi üyeleri son zamanlarda, diğerleri arasında politikacılar, siyasi aktivistler ve gazeteciler olmak üzere 1000’den fazla kişinin serbest bırakılmasının düşünüldüğünü söyledi. Ancak avukatlar aynı zamanda yetkililerin her gün yeni tutuklamalar yaptığını, Nisan ayından bu yana serbest bırakılanlardan en az 33’ünün yeni suçlamalarla yeniden gözaltına alındığını söylüyor.
Haziran ayının o sıcak gününde Tora hapishanesinden serbest bırakılanların çoğu, hiçbir zaman resmi olarak suçlanmadan, asla yargılanmadan o anı üç yıl beklemişti. Bütün bunlardan sonra, birdenbire af dilemek süpersonik hissettirdi.
Gizli Sisi hükümetinin dışında hiç kimse neden, tam olarak veya neden şimdi bilmiyor. Ancak Tora’nın dışında bekleyen düzinelerce arkadaş ve aile üyesi için yayınlar çok gecikmişti.
Babası, kuzeni ve arkadaşı son yıllarda gözaltına alınan bir podcast yapımcısı olan Lobna Monieb, “2018’den beri gerçekten, gerçekten sevdiğim hiç kimsenin hapiste olmadığı ilk kez” dedi. “Bu güzel bir an.”
Kuzeni 2019’da, babası ise geçen yıl serbest bırakıldı. Şimdi, ünlü İskenderiye Kütüphanesi’nde çevirmen ve araştırmacı olan arkadaşı Kholud Said’in serbest bırakılmasını bekliyordu. Bayan Said, Facebook’ta hükümeti eleştiren yazılar yazdıktan sonra ilk olarak Nisan 2020’de tutuklandı. Diğer binlerce siyasi tutuklu gibi o da bir terör grubuna katılmak, yalan haber yaymak ve sosyal medyayı kötüye kullanmakla suçlandı. Ama hiçbir zaman resmen suçlanmadı ya da yargılanmadı.
Kahire’deki Tora hapishanesindeki kuleleri izleyin. Mısır’da tahminen 60.000 siyasi tutuklu bulunuyor. Kredi… Khaled Desouki/Agence France-Presse — Getty Images
Tora hapishanesinin dışındaki kalabalığın arasında kalanlar, sert banklarda kendilerini yelpazelediler ve içerideki tutuklu akrabalarını ziyaret etmek için izin bekliyorlardı. Birçoğu, mahkumlara vermelerine izin verilmeyebileceğini bildikleri halde, ilaç ve plastik poşet yiyecek getirmişti. Kurallar sürekli değişiyordu: Fıstıklara bazen sadece kabuğu soyulmuş olsa da izin veriliyordu; tarihlerin atılması gerekiyordu. Bugün gardiyanlar onlara limon ve salatalıkların çıktığını söylemişti.
Bay Davud nedenini biliyordu. Mahkumlar genellikle meyve ve sebzelerde esrar ve SIM kartlar kaçakçılığı yapmaya çalıştıklarını söyledi.
Bay Davud’un kalabalık arasında bir otorite olduğunu hissederek, üç kadın ona yaklaştı ve oğulları için bir şey yapıp yapamayacağını sordu. Bir adam sekiz yıl tutuklu kalmıştı; diğeri, beş.
Çoğu İslamcı olan, çoğu İslamcı olan on binlerce Mısırlı siyasi mahkum arasındaydılar – serbest bırakılmaları için hiçbir zaman Batı baskısına maruz kalmayanlar, çünkü neredeyse hiç kimse onlara ne olduğunu veya nedenini bilmiyor.
Bay Davud annelere telefon numarasını verdi.
“Bu taraftan çok farklı, değil mi?” serbest bırakılanları karşılamaya gelen bir başka eski mahkûm olan Walid Shawky’ye söyledi.
Diş hekimi ve siyasi aktivist olan Bay Shawky, Nisan ayında serbest bırakılmadan önce dört yıl tutuklu kalmıştı.
“Hala hiçbir şey hissetmiyorum,” dedi. “O kadar zor. Ama adım adım çabalıyorum.”
Bay Davud bunun nasıl gittiğini hatırladı.
Alaa Essam Ramazan, haziran ayında cezaevinden çıktıktan sonra. Kredi… Amr Abdullah Dalsh/Reuters
“Senin için en iyisi kızınız,” dedi. Bay Shawky’nin 5 yaşındaki çocuğu Nour, onun etrafta olmasına daha yeni alıştığını söyledi.
Bay Davoud, ziyaret etmek için bekleyen aileleri görünce, sevdiklerinin katlandıkları için içini suçlulukla doldurduğunu söyledi. Kız kardeşi o gözaltındayken ölmüştü; babası kansere yakalandı ve serbest bırakıldıktan kısa bir süre sonra öldü.
Ancak, geçen yıl ayrıldığından beri Bay Davoud, devam etmeye çalıştığını söyledi. Evlenmiş ve bir kızı olmuştu. Şimdi hükümet yetkilileri onu Bay El-Sisi’nin ulusal diyaloğuna katılması için çağırdı. Belki dedi ama tek bir isteği vardı: Önce arkadaşlarımı serbest bırakın.
Diğer muhalefet isimleri de hükümetin diyaloga katılmanın bir koşulu olarak yüzlerce tutukluyu serbest bırakmasında ısrar ediyor. Bültenler, umduklarından daha az ve daha yavaş olsa da, takip etti. Hükümet en az 700’ü serbest bıraktığını söylerken, muhalefet rakamı 400 civarında koyuyor.
Ancak siyasi mahkumlar gözaltından çıktıktan sonra bile, birçokları için prangalar şu ya da bu şekilde kalır. Davalarının çoğu açık kalıyor ve kovuşturmalarının herhangi bir noktada devam etmesine izin veriyor. Bazı eski tutuklular, her gece veya haftalık check-in veya hassas siyasi yıldönümleri için karakollara geri dönmelidir; diğerlerinin seyahat etmesi yasaklanmıştır.
Bu anlamda Bay Davud şanslıydı. Şimdi dizinde bir bebek sallıyor, eski hücre arkadaşının annesini selamlıyor, telefonunu kontrol ediyor, bir aramayı yanıtlıyor ve sonra başka bir aileye tebrikler diye bağırıyordu.
“Bir daha buraya gelmek istemiyorum” dedi.
İki saat üçe uzar ve sıcaklık 100 dereceye yükselirken, bir hükümet fotoğrafçısı ortaya çıktı – Bay Dawoud, yetkililerin bültenleri yayınlamak istediğinin kanıtı olduğunu söyledi. Ancak resmi fotoğrafçı bile beklemek zorunda kaldı.
2019’da Kahire’deki Tora hapishanesinden çıkan mahkumların yakınları. Kredi… Shutterstock aracılığıyla Khaled Elfiqi/EPA
Bayan Said’in kız kardeşi Shorouk Said, birkaç sıkılmış ve yorgun çocuğu eğlendirmeye çalışıyordu. Yorgunluktan gergin görünüyordu.
“Artık dondum. Ama onu gördüğümde her şeyin değişeceğini düşünüyorum” dedi. “Ama yine de adaletsizlik var. Harika mutluyuz ama bilmek istiyoruz, neden böyle oldu?”
Takım elbiseli adamlar, sigara içerek ve telefonlarını kontrol ederek hapishane kapısının arkasına gittiler.
Bay Davud, gözaltında tutulduğu zamanlardan hatırladığı bir hapishane görevlisi olan içlerinden birinin dikkatini çekmeyi başarmıştı. Abartılı bir sabırsızlıkla ellerini açarak işaret etti: Ne zaman çıkıyorlar?
Görevli, staccato olarak iki kez yeri işaret etti: Şimdi. Şimdi.
Bay Davud, coşkuyu pandomim yaparak ellerini havaya kaldırdı.
“Tanrıya şükür!” O bağırdı. “Bence Khlouud şimdi geliyor.”
Sonra birden adını haykırdı.
İnsanlar alkışladı. Kadınlar uludu ve yine uludu. Sözsüz ama gülümseyen Bayan Said, arkadaşlarına ve ailesine birer birer sarıldı. Gözyaşları düştü. Birinin telefonu, tüm Samsung’ların varsayılan olarak çaldığı, duygusal bir keman sesiyle çalıyordu, ama kargaşa ve neşe içinde kimse cevap vermeye tenezzül etmedi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
KAHİRE — Yakın bir sabah arkadaşlar ve akrabalar Kahire’nin kötü şöhretli Tora hapishanesinin beton duvarlarının dışında yeni serbest bırakılanları selamlamak için toplandığında hava sıcaktı, Mısır sıcağıydı. Bir ailenin getirdiği çiçekler solmaya başlamıştı. Bebekler ağlıyordu. Kalabalık gölgede toplandı, selamlar ve kahkahalar sessizlikle değişti, heyecanları gerginlik tarafından kesildi.
Saat olarak, hapishane yetkilileri geç kalıyordu. Ancak eski bir mahkûm olan Khaled Dawoud, onların yollarına alışmıştı. Mısır standartlarına göre, şaka yaptı, eski hücre arkadaşının ve diğer beş siyasi mahkumun serbest kalmasını görmek için üç saatlik bir gecikme hiçbir şey değildi.
Bay Davoud, elini göğsünün üzerinde çırparak, “Kalbim böyle atıyor,” dedi. Bir gazeteci ve muhalif politikacı, geçen yıl serbest bırakılmadan önce siyasi tutuklu olarak Tora’da 18 aydan fazla zaman geçirmişti. “Onların yaşadıklarını ben yaşadım” diye ekledi. “Allah’a yemin ederim ki, bugün zirvenin zirvesidir.”
Son on yılda, Başkan Abdülfettah el-Sisi, en küçük muhalefet işaretlerini ortadan kaldırarak iktidar üzerindeki kontrolünü sıkılaştırırken, Mısır on binlerce siyasi tutukluyu tutukladı. New York Times, bu kişilerin haftalar, aylar ve hatta yıllar boyunca herhangi bir suçlamada bulunulmadan veya yargılanmadan gözaltında tutulduğunu tespit etti – en az 4.500’ü Eylül 2020 ile Şubat 2021 arasındaki altı ayda ve genellikle taciz ediciden hayati tehlikeye kadar değişen koşullarda tutuluyor.
Son zamanlarda ani bir değişiklik oldu.
Yetkililer, Bay El-Sisi’nin yeni bir af komitesi kurduğu ve muhalefet gruplarıyla daha fazla siyasi açıklığı tartışmak için “ulusal diyalog” çağrısında bulunduğu Nisan ayından bu yana en az 400 tutukluyu serbest bıraktı.
Siyasi analistler bunu, Kasım ayında Birleşmiş Milletler iklim konferansına ev sahipliği yapmadan önce Mısır’ın insan hakları sicilini temizleme çabasının bir parçası olarak ve belki de artan fiyatların zor durumda olduğu bir nüfusa tavizler vermenin bir parçası olarak görüyorlar.
Khaled Dawoud 2018’de. Geçen yıl serbest bırakılmadan önce siyasi tutuklu olarak Tora’da 18 aydan fazla kaldı. Kredi… Mohamed El-Shahed/Agence France-Presse — Getty Images
Tora hapishanesinin dışında bekleyen Mısır Haklar ve Özgürlükler Komisyonu’nun yönetici direktörü Mohamed Lotfy, Bay Davud’un eski hücre arkadaşı Alaa Essam Ramazan için sabırla kollarını kavuşturdu, “Sonunda işler değişiyor” dedi.
Bay Lotfy, “Bizim bilmediğimiz pek çok şey var,” dedi. “Bana mantıklı gelmiyor. Ama bizim için iyi, yani.”
Af komitesi üyeleri son zamanlarda, diğerleri arasında politikacılar, siyasi aktivistler ve gazeteciler olmak üzere 1000’den fazla kişinin serbest bırakılmasının düşünüldüğünü söyledi. Ancak avukatlar aynı zamanda yetkililerin her gün yeni tutuklamalar yaptığını, Nisan ayından bu yana serbest bırakılanlardan en az 33’ünün yeni suçlamalarla yeniden gözaltına alındığını söylüyor.
Haziran ayının o sıcak gününde Tora hapishanesinden serbest bırakılanların çoğu, hiçbir zaman resmi olarak suçlanmadan, asla yargılanmadan o anı üç yıl beklemişti. Bütün bunlardan sonra, birdenbire af dilemek süpersonik hissettirdi.
Gizli Sisi hükümetinin dışında hiç kimse neden, tam olarak veya neden şimdi bilmiyor. Ancak Tora’nın dışında bekleyen düzinelerce arkadaş ve aile üyesi için yayınlar çok gecikmişti.
Babası, kuzeni ve arkadaşı son yıllarda gözaltına alınan bir podcast yapımcısı olan Lobna Monieb, “2018’den beri gerçekten, gerçekten sevdiğim hiç kimsenin hapiste olmadığı ilk kez” dedi. “Bu güzel bir an.”
Kuzeni 2019’da, babası ise geçen yıl serbest bırakıldı. Şimdi, ünlü İskenderiye Kütüphanesi’nde çevirmen ve araştırmacı olan arkadaşı Kholud Said’in serbest bırakılmasını bekliyordu. Bayan Said, Facebook’ta hükümeti eleştiren yazılar yazdıktan sonra ilk olarak Nisan 2020’de tutuklandı. Diğer binlerce siyasi tutuklu gibi o da bir terör grubuna katılmak, yalan haber yaymak ve sosyal medyayı kötüye kullanmakla suçlandı. Ama hiçbir zaman resmen suçlanmadı ya da yargılanmadı.
Kahire’deki Tora hapishanesindeki kuleleri izleyin. Mısır’da tahminen 60.000 siyasi tutuklu bulunuyor. Kredi… Khaled Desouki/Agence France-Presse — Getty Images
Tora hapishanesinin dışındaki kalabalığın arasında kalanlar, sert banklarda kendilerini yelpazelediler ve içerideki tutuklu akrabalarını ziyaret etmek için izin bekliyorlardı. Birçoğu, mahkumlara vermelerine izin verilmeyebileceğini bildikleri halde, ilaç ve plastik poşet yiyecek getirmişti. Kurallar sürekli değişiyordu: Fıstıklara bazen sadece kabuğu soyulmuş olsa da izin veriliyordu; tarihlerin atılması gerekiyordu. Bugün gardiyanlar onlara limon ve salatalıkların çıktığını söylemişti.
Bay Davud nedenini biliyordu. Mahkumlar genellikle meyve ve sebzelerde esrar ve SIM kartlar kaçakçılığı yapmaya çalıştıklarını söyledi.
Bay Davud’un kalabalık arasında bir otorite olduğunu hissederek, üç kadın ona yaklaştı ve oğulları için bir şey yapıp yapamayacağını sordu. Bir adam sekiz yıl tutuklu kalmıştı; diğeri, beş.
Çoğu İslamcı olan, çoğu İslamcı olan on binlerce Mısırlı siyasi mahkum arasındaydılar – serbest bırakılmaları için hiçbir zaman Batı baskısına maruz kalmayanlar, çünkü neredeyse hiç kimse onlara ne olduğunu veya nedenini bilmiyor.
Bay Davud annelere telefon numarasını verdi.
“Bu taraftan çok farklı, değil mi?” serbest bırakılanları karşılamaya gelen bir başka eski mahkûm olan Walid Shawky’ye söyledi.
Diş hekimi ve siyasi aktivist olan Bay Shawky, Nisan ayında serbest bırakılmadan önce dört yıl tutuklu kalmıştı.
“Hala hiçbir şey hissetmiyorum,” dedi. “O kadar zor. Ama adım adım çabalıyorum.”
Bay Davud bunun nasıl gittiğini hatırladı.
Alaa Essam Ramazan, haziran ayında cezaevinden çıktıktan sonra. Kredi… Amr Abdullah Dalsh/Reuters
“Senin için en iyisi kızınız,” dedi. Bay Shawky’nin 5 yaşındaki çocuğu Nour, onun etrafta olmasına daha yeni alıştığını söyledi.
Bay Davoud, ziyaret etmek için bekleyen aileleri görünce, sevdiklerinin katlandıkları için içini suçlulukla doldurduğunu söyledi. Kız kardeşi o gözaltındayken ölmüştü; babası kansere yakalandı ve serbest bırakıldıktan kısa bir süre sonra öldü.
Ancak, geçen yıl ayrıldığından beri Bay Davoud, devam etmeye çalıştığını söyledi. Evlenmiş ve bir kızı olmuştu. Şimdi hükümet yetkilileri onu Bay El-Sisi’nin ulusal diyaloğuna katılması için çağırdı. Belki dedi ama tek bir isteği vardı: Önce arkadaşlarımı serbest bırakın.
Diğer muhalefet isimleri de hükümetin diyaloga katılmanın bir koşulu olarak yüzlerce tutukluyu serbest bırakmasında ısrar ediyor. Bültenler, umduklarından daha az ve daha yavaş olsa da, takip etti. Hükümet en az 700’ü serbest bıraktığını söylerken, muhalefet rakamı 400 civarında koyuyor.
Ancak siyasi mahkumlar gözaltından çıktıktan sonra bile, birçokları için prangalar şu ya da bu şekilde kalır. Davalarının çoğu açık kalıyor ve kovuşturmalarının herhangi bir noktada devam etmesine izin veriyor. Bazı eski tutuklular, her gece veya haftalık check-in veya hassas siyasi yıldönümleri için karakollara geri dönmelidir; diğerlerinin seyahat etmesi yasaklanmıştır.
Bu anlamda Bay Davud şanslıydı. Şimdi dizinde bir bebek sallıyor, eski hücre arkadaşının annesini selamlıyor, telefonunu kontrol ediyor, bir aramayı yanıtlıyor ve sonra başka bir aileye tebrikler diye bağırıyordu.
“Bir daha buraya gelmek istemiyorum” dedi.
İki saat üçe uzar ve sıcaklık 100 dereceye yükselirken, bir hükümet fotoğrafçısı ortaya çıktı – Bay Dawoud, yetkililerin bültenleri yayınlamak istediğinin kanıtı olduğunu söyledi. Ancak resmi fotoğrafçı bile beklemek zorunda kaldı.
2019’da Kahire’deki Tora hapishanesinden çıkan mahkumların yakınları. Kredi… Shutterstock aracılığıyla Khaled Elfiqi/EPA
Bayan Said’in kız kardeşi Shorouk Said, birkaç sıkılmış ve yorgun çocuğu eğlendirmeye çalışıyordu. Yorgunluktan gergin görünüyordu.
“Artık dondum. Ama onu gördüğümde her şeyin değişeceğini düşünüyorum” dedi. “Ama yine de adaletsizlik var. Harika mutluyuz ama bilmek istiyoruz, neden böyle oldu?”
Takım elbiseli adamlar, sigara içerek ve telefonlarını kontrol ederek hapishane kapısının arkasına gittiler.
Bay Davud, gözaltında tutulduğu zamanlardan hatırladığı bir hapishane görevlisi olan içlerinden birinin dikkatini çekmeyi başarmıştı. Abartılı bir sabırsızlıkla ellerini açarak işaret etti: Ne zaman çıkıyorlar?
Görevli, staccato olarak iki kez yeri işaret etti: Şimdi. Şimdi.
Bay Davud, coşkuyu pandomim yaparak ellerini havaya kaldırdı.
“Tanrıya şükür!” O bağırdı. “Bence Khlouud şimdi geliyor.”
Sonra birden adını haykırdı.
İnsanlar alkışladı. Kadınlar uludu ve yine uludu. Sözsüz ama gülümseyen Bayan Said, arkadaşlarına ve ailesine birer birer sarıldı. Gözyaşları düştü. Birinin telefonu, tüm Samsung’ların varsayılan olarak çaldığı, duygusal bir keman sesiyle çalıyordu, ama kargaşa ve neşe içinde kimse cevap vermeye tenezzül etmedi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.