PekYakinda
Yeni Üye
Bazı sabahlar alarmımız çalmadan uyanıyoruz, muhakkak saatlerde acıkıyor ve yemek yeme muhtaçlığı duyuyoruz. Tıpkı saatte çay ya da kahve arayışına giriyoruz. Diğer bir deyişle günün aşikâr saatlerinde aşikâr işleri yapmak için bedenimizden ikaz alıyoruz. Bize bunları hatırlatan ise biyolojik saatimiz! Vücudumuzun derinliklerinde gizli bu saat hakkında merak edilenleri Hekim Takvimi uzmanı Uzm. Dr. Vugar Jafar anlatıyor.
Biyolojik saat öbür ismiyle sirkadiyen ritim, bedenimizdeki yaklaşık bir günlük fizyolojik ve biyolojik süreçlerindeki değişimlerini söz ediyor. Uyku-uyanıklık döngümüzün en temel ve belirleyici ögesinin sirkadiyen ritim olduğunu söyleyen DoktorTakvimi uzmanlarından Uzm. Dr. Vugar Jafar, biyolojik saatimizin nasıl çalıştığını şu biçimde anlatıyor: “Işık, en kıymetli ritim düzenleyicisidir. Toplumsal ve fizikî aktiviteler de öbür düzenleyicilerdir. Işığın tesiri ile melatonin sentezi baskılanır. Yani güneşin doğmasıyla ışınlar gözdeki hücreleri uyararak, melatonin hormonunun üretimini maniler. Sirkadiyen ritmin düzenlenmesinde ortamdaki aydınlık ve karanlık ana belirleyicilerdir. özetlemek gerekirse söylemek gerekirse melatonin sentez ve salınımı geceleri karanlıkta uyarılır, gündüzleri ise ışığın tesiri ile baskılanır.”
Akşam saatlerinde ağır ışığa maruz kalma endojen fazın gecikmesine, sabahın erken saatlerinde ışığa maruz kalma ise fazın erkene kaymasına niye oluyor. Bunun kararında ise uyku düzensizlikleri ortaya çıkıyor. Uygun saatlerde parlak ışık ve melatonin uygulanması ile sirkadiyen ritim bozukluklarındaki faz değişikliklerinin düzenlenmesi sağlanabiliyor. Melatoninin en hayli salındığı vakit içinderın 23.00-05.00 ortası olduğunu belirten Uzm. Dr. Vugar Jafar, melatonin öbür tesirlerini şöyle sıralıyor: “Hücreye girip onları yeniliyor. DNA’yı onarıyor ki bu tamirat birfazlaca hastalık bilhassa de kanser gelişmenine karşı bizi koruyor. Antioksidan tesiri bulunuyor, tüm dokularınızı temizleyerek bağışıklık sistemini yeniliyor.”
Gece vardiyasında çalışan bayanların göğüs kanserine yakalanma riski yükseliyor
Doku büyümesi, tansiyon denetimi, kalp atımı ve kan şekerinin düzenlenmesi üzere kıymetli fizyolojik süreçlerin denetiminde sirkadyen ritminin değerli bir yere sahip olduğuna değinen Uzm. Dr. Vugar Jafar, kelamlarına şöyleki devam ediyor: “Son devirde yaygın olan ve giderek artan göğüs, rahim ve bağırsak kanseri tanısı almış hastaların, hayat stili yahut öbür deyişle sirkadyen ritmi değerlendirildiğinde, tümör artışı ile orantılı olarak ömür üslubu düzensizlikleri ön plana çıkıyor. Yapılan araştırmalar sirkadyen ritim bu hastalarda sağkalım için olumlu ve bağımsız belirleyici olduğunu ortaya koyuyor. bununla birlikte pankreas kanserinde de sirkadiyen ritim bağlantılı gen ekspresyonunun azaldığı ve sirkadiyen ritmin bozulduğu gözlemlendi. Ayrıyeten gece vardiyasında çalışan bayanlarda göğüs ve kolon kanserine yakalanma riskinin yükseldiği de ortaya çıktı”
Sirkadyen ritim düzenlenmesinde başka değerli hormonun kortizol olduğunu söyleyen ve gözden gelen ışık ile uyarılan başka organın ise hipofiz olduğunun altını çizen Uzm. Dr. Vugar Jafar, hipofizin özeliklerini şöyleki anlatıyor: “Hipofiz, kortizolün üretimini denetim ediyor. Salınan kortizol kan şekerini ve tansiyonu artırarak regülasyonu sağlıyor. Sabahın birinci saatlerinde kortizol salınımı kişiyi günlük gayrete hazırlayarak daha zinde ve kuvvetli kılıyor.”
Biyolojik saatimiz nasıl çalışıyor?
Güneşin ışık tesiriyle hormonsal değişikliklerin nasıl oluştuğunu anlarsak, biyolojik saatimizin ne vakit ne yapacağını kestirim etmemizin daha kolay olacağını belirten Hekim Takvimi uzmanı, Uzm. Dr. Vugar Jafar, saatlere göre bedenimizin biyolojik saatinin nasıl reaksiyon verdiğini şöyleki açıklıyor:
Saat 23.00: Uygun geceler
En ülkü uyku saattir. Melatoninin tesiri düzgünce artar, gerilim hormonu salınımı çok azalır, beden gevşemeye başlar. Tansiyon ve beden ısısı düşer. Uykuya daldıktan 10 dakika daha sonra kalp atışı ve beynimizin aktiviteleri yavaşlar, 25 dakika daha sonra derin uykuya geçeriz.
Saat 24.00: Sahne melatoninin!
Biz uyurken beden kendini onarmaya ve yenilemeye başlar. Akşam yemeğinde tükettiğimiz besinler hücrelerin tamiratı için kullanılır. Gün içerisinde yıpranan bütün dokularımız uyku esnasında yenilenir. Bu günlük yenilenme fırsatını kaçırmamız biraz yaşlanmamız manasına gelir.
Saat 01.00-02.00: Uyanıksak dikkat
Dikkatin ve verimliliğin en düşük vakit olduğu için çalışmamak gerekir. Zira beden kendini uykuya ayarlamıştır. Görme ve refleksler zayıftır. İstatistiklere bakılırsa bu saatlerde yapılan trafik kazaları çok fazladır.
Saat 03.00: Derin uykudayız
Melatonin hormonun en epeyce salgılandığı vakittir. Bu saatlerde uyanık olan bireyler, bundan dolayı kararsız, üşengeç ve tembeldir. Buhrana girme ve intihar eğilimleri bu saatlerde yüksektir.
Saat 04.00: Yeni güne hazırlık safhası
Enerji üretilmeye, kan basıncında yükselme ve damarlarda gerilmeler oluşmaya başlar. Doğumların olduğu saatlerdir. Kalp krizi ve inme geçirme oranı çok yüksektir. Kalp rahatsızlığı olanlar ve erken saatlerde spora başlayanların dikkat etmesi gerekir.
Saat 05.00-06.00: Yeni güne merhaba
Stres hormonu yaklaşık altı katına çıkar. Güç depolanmıştır. Metabolizmamızın hareketlenmesiyle günlük işler için güç ve protein sentezlenir.
Saat 07.00: Kahvaltı saati
Vücut uyanmıştır fakat hala zayıftır. Kaslar ve eklemler ısınmamış hala soğuktur. Hoş bir kahvaltı spor yapmaktan daha düzgün gelir. Sindirim sistemi güzel çalışır, karbonhidratlar hiç depo edilmeden direk güce çevrilir. Bu niçinle istenildiği üzere kahvaltı yapılabilir.
Saat 08.00: İşe koyulma vakti
Nabız hızlanmış ve tansiyon yükselmeye başlamıştır. Kahvaltı daha sonrası içilen sigaralara da hayli dikkat edilmesi gereken bir saattir zira damarlar her zamankinden daha fazla daralır. Kalp krizi açısından dikkatli olmak gerekir.
Saat 09.00-11.00: Artık çalışma vakti
Çalışmak için en verimli ve faal saatlerdir. Zihinsel aktiviteler için en uygun vakit olduğundan, tam konsantrasyon halinde çalışmaya devam etmek kolaydır.
Saat 12.00-14.00: Bir orta mı versek?
Yorgunluk, dikkatin dağınık yavaşça uyku hali başlamıştır. Bebir daha giden kan ölçüsü azalmaya başlamıştır. Zira öğlen yemeği saati gelmiş, kan sindirim için ağır olarak mide tarafınca kullanılacaktır. Öğlen yemeğinin akabinde uyku hali uygunca bastıracaktır. Yemek daha sonrası uyuyabilenlerde kalp krizi geçirme oranı 30’a düşer. ötürüsıyla yemek daha sonrası fizikî aktiviteden kaçınmak gerekir.
Saat 15.00: Çok çalıştım sabahtan epeyce mutluyum
İnsanın kendisini en memnun hissettiği saattir. Memnunluk hormonu endorfinin salgılanması en yüksek düzeydedir. Yeni işler için güç bir daha gelmiştir. Zihinsel olarak etkin bir durumdayızdır. Yeni verimlilik devri yaşanır ancak bu verimlilik oranı sabahkinden daha düşüktür.
Saat 16.00-17.00: Olimpik seviyede yüksek heyecan
Adrenalin hormonu en yüksek düzeye ulaşmıştır ve kaslar fazlaca kuvvetli durumdadır. Kuvvet artışı en yüksek düzeye ulaşır, organlar yüksek performansla çalışır. Beyin-kas uyumu harika boyuttadır. Küçük kas kümelerinin da en kuvvetli ve en tesirli olduğu saat dilimidir. Yapılan istatistiklerde olimpiyat rekorlarının en çok bu saatlerde kırıldığı saptanmıştır.
Saat 18.00: Meskene gitme zamanı
Vücutta yorgunluk, kaslarda güçsüzleşme başlar. Beden akşam yemeğine kendini hazırlar. Midenin en çok asit salgıladığı saatlerdir. Pankreas bu saatte çok etkindir. Akşam yemeğine başlamak için ülkü bir vakittir.
Saat 19.00-20.00: Gün sonu değerlendirmesi
Havanın kararmasıyla melatonin salgılanmaya, vvücudumuz uykuya hazırlık yapmaya başlar. Kan basıncı azalır ve nabız yavaşlar. Sindirim süreci azalmakla birlikte devam Eder.
Saat 21.00: Yemek yasak
Yemek yemenin en tehlikeli olduğu saattir zira sindirim süreci ve birtakım organların günlük nazaranvi sona ermiştir. Bu saat ve bu saatten daha sonra yenilecek her şey midede sabaha kadar hazmedilmeden bekler. Hazmedilmeyen bu besinler midede çürüyüp ziyanlı çöp halini alır. Bu ziyanlı asitler bağırsak ve mide mukozasına ziyan verebilir, rahatsızlıklara niye olabilir.
Saat 22.00: Bağışıklık sistemi devrede
Bu saatte alyuvarların aktivitesi artar, beden bağışıklık sistemi faal çalışmaya başlar. Sigara kullananlar bu saatte son sigaralarını içmelidir. Bu saatten daha sonra beden, zehirli hususları kendisinden uzaklaştıramaz. Sabah saatlerine kadar bedende kalan bu ziyanlı hususlar bedeni zehirler.
Biyolojik saatimiz ya bozulursa
Kıtalararası uzak aralık uçak seyahati, gece-vardiyalı çalışma, gece yemeleri, gece ışık kirliliği ve etraf üzere faktörler biyolojik saatimizin bozulmasına niye olabiliyor. Uzun uçak seyahatlerinden daha sonra varılan kentteki saat farkı sebebi ile yaşanan şaşkınlık, uyku ya da iştah problemleri, bu bozulmanın bir kararı olarak ortaya çıkıyor. Tüm canlıların vücutlarının kusursuz bir istikrar içerisinde işlemek ve ortasında bulunduğu ortamın tüm şartlarına bir daha en kusursuz biçimde ahenk sağlamak emeli ile programlanmış olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Vugar Jafar, “Yaratılışı gereği bedenimiz, her vakit yaşanan bölgedeki sistemini sürdürmek ister. Lakin gerekli ikazları alamadığı vakit, sistem yanlışsız çalışamaz ve birtakım sıkıntılar ortaya çıkar. Hormonal düzensizlik, obezite, diyabet, uyku bozuklukları ve kanser üzere rahatsızlıkların kimileri biyolojik saatin bozulması kararı ortaya çıkar. Büyük muvaffakiyet öykülerinin ardında disiplinli bir biçimde epey çalışmak ne kadar değerliyse biyolojik saatinde bu disiplinin değerli bir kesimi olduğunu unutmamamız gerekiyor” diyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Biyolojik saat öbür ismiyle sirkadiyen ritim, bedenimizdeki yaklaşık bir günlük fizyolojik ve biyolojik süreçlerindeki değişimlerini söz ediyor. Uyku-uyanıklık döngümüzün en temel ve belirleyici ögesinin sirkadiyen ritim olduğunu söyleyen DoktorTakvimi uzmanlarından Uzm. Dr. Vugar Jafar, biyolojik saatimizin nasıl çalıştığını şu biçimde anlatıyor: “Işık, en kıymetli ritim düzenleyicisidir. Toplumsal ve fizikî aktiviteler de öbür düzenleyicilerdir. Işığın tesiri ile melatonin sentezi baskılanır. Yani güneşin doğmasıyla ışınlar gözdeki hücreleri uyararak, melatonin hormonunun üretimini maniler. Sirkadiyen ritmin düzenlenmesinde ortamdaki aydınlık ve karanlık ana belirleyicilerdir. özetlemek gerekirse söylemek gerekirse melatonin sentez ve salınımı geceleri karanlıkta uyarılır, gündüzleri ise ışığın tesiri ile baskılanır.”
Akşam saatlerinde ağır ışığa maruz kalma endojen fazın gecikmesine, sabahın erken saatlerinde ışığa maruz kalma ise fazın erkene kaymasına niye oluyor. Bunun kararında ise uyku düzensizlikleri ortaya çıkıyor. Uygun saatlerde parlak ışık ve melatonin uygulanması ile sirkadiyen ritim bozukluklarındaki faz değişikliklerinin düzenlenmesi sağlanabiliyor. Melatoninin en hayli salındığı vakit içinderın 23.00-05.00 ortası olduğunu belirten Uzm. Dr. Vugar Jafar, melatonin öbür tesirlerini şöyle sıralıyor: “Hücreye girip onları yeniliyor. DNA’yı onarıyor ki bu tamirat birfazlaca hastalık bilhassa de kanser gelişmenine karşı bizi koruyor. Antioksidan tesiri bulunuyor, tüm dokularınızı temizleyerek bağışıklık sistemini yeniliyor.”
Gece vardiyasında çalışan bayanların göğüs kanserine yakalanma riski yükseliyor
Doku büyümesi, tansiyon denetimi, kalp atımı ve kan şekerinin düzenlenmesi üzere kıymetli fizyolojik süreçlerin denetiminde sirkadyen ritminin değerli bir yere sahip olduğuna değinen Uzm. Dr. Vugar Jafar, kelamlarına şöyleki devam ediyor: “Son devirde yaygın olan ve giderek artan göğüs, rahim ve bağırsak kanseri tanısı almış hastaların, hayat stili yahut öbür deyişle sirkadyen ritmi değerlendirildiğinde, tümör artışı ile orantılı olarak ömür üslubu düzensizlikleri ön plana çıkıyor. Yapılan araştırmalar sirkadyen ritim bu hastalarda sağkalım için olumlu ve bağımsız belirleyici olduğunu ortaya koyuyor. bununla birlikte pankreas kanserinde de sirkadiyen ritim bağlantılı gen ekspresyonunun azaldığı ve sirkadiyen ritmin bozulduğu gözlemlendi. Ayrıyeten gece vardiyasında çalışan bayanlarda göğüs ve kolon kanserine yakalanma riskinin yükseldiği de ortaya çıktı”
Sirkadyen ritim düzenlenmesinde başka değerli hormonun kortizol olduğunu söyleyen ve gözden gelen ışık ile uyarılan başka organın ise hipofiz olduğunun altını çizen Uzm. Dr. Vugar Jafar, hipofizin özeliklerini şöyleki anlatıyor: “Hipofiz, kortizolün üretimini denetim ediyor. Salınan kortizol kan şekerini ve tansiyonu artırarak regülasyonu sağlıyor. Sabahın birinci saatlerinde kortizol salınımı kişiyi günlük gayrete hazırlayarak daha zinde ve kuvvetli kılıyor.”
Biyolojik saatimiz nasıl çalışıyor?
Güneşin ışık tesiriyle hormonsal değişikliklerin nasıl oluştuğunu anlarsak, biyolojik saatimizin ne vakit ne yapacağını kestirim etmemizin daha kolay olacağını belirten Hekim Takvimi uzmanı, Uzm. Dr. Vugar Jafar, saatlere göre bedenimizin biyolojik saatinin nasıl reaksiyon verdiğini şöyleki açıklıyor:
Saat 23.00: Uygun geceler
En ülkü uyku saattir. Melatoninin tesiri düzgünce artar, gerilim hormonu salınımı çok azalır, beden gevşemeye başlar. Tansiyon ve beden ısısı düşer. Uykuya daldıktan 10 dakika daha sonra kalp atışı ve beynimizin aktiviteleri yavaşlar, 25 dakika daha sonra derin uykuya geçeriz.
Saat 24.00: Sahne melatoninin!
Biz uyurken beden kendini onarmaya ve yenilemeye başlar. Akşam yemeğinde tükettiğimiz besinler hücrelerin tamiratı için kullanılır. Gün içerisinde yıpranan bütün dokularımız uyku esnasında yenilenir. Bu günlük yenilenme fırsatını kaçırmamız biraz yaşlanmamız manasına gelir.
Saat 01.00-02.00: Uyanıksak dikkat
Dikkatin ve verimliliğin en düşük vakit olduğu için çalışmamak gerekir. Zira beden kendini uykuya ayarlamıştır. Görme ve refleksler zayıftır. İstatistiklere bakılırsa bu saatlerde yapılan trafik kazaları çok fazladır.
Saat 03.00: Derin uykudayız
Melatonin hormonun en epeyce salgılandığı vakittir. Bu saatlerde uyanık olan bireyler, bundan dolayı kararsız, üşengeç ve tembeldir. Buhrana girme ve intihar eğilimleri bu saatlerde yüksektir.
Saat 04.00: Yeni güne hazırlık safhası
Enerji üretilmeye, kan basıncında yükselme ve damarlarda gerilmeler oluşmaya başlar. Doğumların olduğu saatlerdir. Kalp krizi ve inme geçirme oranı çok yüksektir. Kalp rahatsızlığı olanlar ve erken saatlerde spora başlayanların dikkat etmesi gerekir.
Saat 05.00-06.00: Yeni güne merhaba
Stres hormonu yaklaşık altı katına çıkar. Güç depolanmıştır. Metabolizmamızın hareketlenmesiyle günlük işler için güç ve protein sentezlenir.
Saat 07.00: Kahvaltı saati
Vücut uyanmıştır fakat hala zayıftır. Kaslar ve eklemler ısınmamış hala soğuktur. Hoş bir kahvaltı spor yapmaktan daha düzgün gelir. Sindirim sistemi güzel çalışır, karbonhidratlar hiç depo edilmeden direk güce çevrilir. Bu niçinle istenildiği üzere kahvaltı yapılabilir.
Saat 08.00: İşe koyulma vakti
Nabız hızlanmış ve tansiyon yükselmeye başlamıştır. Kahvaltı daha sonrası içilen sigaralara da hayli dikkat edilmesi gereken bir saattir zira damarlar her zamankinden daha fazla daralır. Kalp krizi açısından dikkatli olmak gerekir.
Saat 09.00-11.00: Artık çalışma vakti
Çalışmak için en verimli ve faal saatlerdir. Zihinsel aktiviteler için en uygun vakit olduğundan, tam konsantrasyon halinde çalışmaya devam etmek kolaydır.
Saat 12.00-14.00: Bir orta mı versek?
Yorgunluk, dikkatin dağınık yavaşça uyku hali başlamıştır. Bebir daha giden kan ölçüsü azalmaya başlamıştır. Zira öğlen yemeği saati gelmiş, kan sindirim için ağır olarak mide tarafınca kullanılacaktır. Öğlen yemeğinin akabinde uyku hali uygunca bastıracaktır. Yemek daha sonrası uyuyabilenlerde kalp krizi geçirme oranı 30’a düşer. ötürüsıyla yemek daha sonrası fizikî aktiviteden kaçınmak gerekir.
Saat 15.00: Çok çalıştım sabahtan epeyce mutluyum
İnsanın kendisini en memnun hissettiği saattir. Memnunluk hormonu endorfinin salgılanması en yüksek düzeydedir. Yeni işler için güç bir daha gelmiştir. Zihinsel olarak etkin bir durumdayızdır. Yeni verimlilik devri yaşanır ancak bu verimlilik oranı sabahkinden daha düşüktür.
Saat 16.00-17.00: Olimpik seviyede yüksek heyecan
Adrenalin hormonu en yüksek düzeye ulaşmıştır ve kaslar fazlaca kuvvetli durumdadır. Kuvvet artışı en yüksek düzeye ulaşır, organlar yüksek performansla çalışır. Beyin-kas uyumu harika boyuttadır. Küçük kas kümelerinin da en kuvvetli ve en tesirli olduğu saat dilimidir. Yapılan istatistiklerde olimpiyat rekorlarının en çok bu saatlerde kırıldığı saptanmıştır.
Saat 18.00: Meskene gitme zamanı
Vücutta yorgunluk, kaslarda güçsüzleşme başlar. Beden akşam yemeğine kendini hazırlar. Midenin en çok asit salgıladığı saatlerdir. Pankreas bu saatte çok etkindir. Akşam yemeğine başlamak için ülkü bir vakittir.
Saat 19.00-20.00: Gün sonu değerlendirmesi
Havanın kararmasıyla melatonin salgılanmaya, vvücudumuz uykuya hazırlık yapmaya başlar. Kan basıncı azalır ve nabız yavaşlar. Sindirim süreci azalmakla birlikte devam Eder.
Saat 21.00: Yemek yasak
Yemek yemenin en tehlikeli olduğu saattir zira sindirim süreci ve birtakım organların günlük nazaranvi sona ermiştir. Bu saat ve bu saatten daha sonra yenilecek her şey midede sabaha kadar hazmedilmeden bekler. Hazmedilmeyen bu besinler midede çürüyüp ziyanlı çöp halini alır. Bu ziyanlı asitler bağırsak ve mide mukozasına ziyan verebilir, rahatsızlıklara niye olabilir.
Saat 22.00: Bağışıklık sistemi devrede
Bu saatte alyuvarların aktivitesi artar, beden bağışıklık sistemi faal çalışmaya başlar. Sigara kullananlar bu saatte son sigaralarını içmelidir. Bu saatten daha sonra beden, zehirli hususları kendisinden uzaklaştıramaz. Sabah saatlerine kadar bedende kalan bu ziyanlı hususlar bedeni zehirler.
Biyolojik saatimiz ya bozulursa
Kıtalararası uzak aralık uçak seyahati, gece-vardiyalı çalışma, gece yemeleri, gece ışık kirliliği ve etraf üzere faktörler biyolojik saatimizin bozulmasına niye olabiliyor. Uzun uçak seyahatlerinden daha sonra varılan kentteki saat farkı sebebi ile yaşanan şaşkınlık, uyku ya da iştah problemleri, bu bozulmanın bir kararı olarak ortaya çıkıyor. Tüm canlıların vücutlarının kusursuz bir istikrar içerisinde işlemek ve ortasında bulunduğu ortamın tüm şartlarına bir daha en kusursuz biçimde ahenk sağlamak emeli ile programlanmış olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Vugar Jafar, “Yaratılışı gereği bedenimiz, her vakit yaşanan bölgedeki sistemini sürdürmek ister. Lakin gerekli ikazları alamadığı vakit, sistem yanlışsız çalışamaz ve birtakım sıkıntılar ortaya çıkar. Hormonal düzensizlik, obezite, diyabet, uyku bozuklukları ve kanser üzere rahatsızlıkların kimileri biyolojik saatin bozulması kararı ortaya çıkar. Büyük muvaffakiyet öykülerinin ardında disiplinli bir biçimde epey çalışmak ne kadar değerliyse biyolojik saatinde bu disiplinin değerli bir kesimi olduğunu unutmamamız gerekiyor” diyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı