Türkiye’de Böbrek Nakillerinde Hasta ve Böbrek Sağkalımı Yüzde 95’in Üzerinde

PekYakinda

Yeni Üye
3-9 Kasım Organ Nakli Haftası kapsamında, bir kere daha organ bağışının ehemmiyetine dikkat çekildi. Türkiye Nefroloji Derneği Lideri Prof. Dr. Alaattin Yıldız ve Türkiye Organ Nakli Kuruluşları Uyum Derneği Lideri Uluğ Eldeğez, organ nakli sürecine dair değerli ve faydalı bilgiler paylaştı. Sıhhat Hizmetleri Genel Müdürlüğü Doku, Organ Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Organ Nakli ve Ulusal Uyum Merkezi Ünite Sorumlusu Seher Taş ise Türkiye’de toplam 31 bin 295 kişinin organ ve doku beklediği bilgisini paylaştı.

Türkiye Nefroloji Derneği Lideri Prof. Dr. Alaattin Yıldız
, Türkiye’nin böbrek nakli operasyonlarındaki muvaffakiyetinin niçinlerini aktardı ve nakil daha sonrası hasta takibi ile ilgili faydalı bilgiler verdi.

“TÜRKİYE’DE BÖBREK NAKİLLERİNDE HASTA VE BÖBREK SAĞKALIMI YÜZDE 95’İN ÜZERİNDE”

Türkiye’nin organ nakli operasyonlarındaki başarılarına değinen Prof. Dr. Yıldız, kelamlarına şöyleki devam etti: “Organ naklinde muvaffakiyet temelde kısa ve uzun devirde hasta ve nakledilen böbreğin ömrü ile kıymetlendirilir. Ülkemizde yapılan böbrek nakillerinde kısa devir hasta ve böbrek sağkalımı yüzde 95’in üzerindedir ve çok yüksektir.”

Bu muvaffakiyetin altında yatan sebepleri de aktaran Prof. Dr. Yıldız, yapılan nakillerin yüzde 80-90’ının canlı vericiden olması, diyalize başlamadan evvel direkt nakil gerçekleştirilen hasta oranının yüksek olması, gerek nakil öncesi, gerekse nakil daha sonrası hastaların nefrolojik ve immünolojik açıdan detaylı değerlendirilmesinin ve dünyada kullanılmakta olan bağışıklığı baskılayan ilaçlara çarçabuk erişebilmenin epey değerli etkenler olduğunun altını çizdi. Ayrıyeten nakil sürecini gerçekleştiren takımın tecrübesinin değerine de değinen Prof. Dr. Yıldız, “Ülkemizde böbrek nakilleri, tecrübeli merkezlerde ve milletlerarası standartlarda gerçekleştirilmektedir.” dedi.

Türkiye’de yılda yaklaşık 4 bin 500 civarında böbrek nakli gerçekleştirildiğini kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Yıldız, bu oranla nüfus başına gerçekleştirilen böbrek nakli açısından dünyada birinci beş ülke içinde olduğumuzu lisana getirdi.

“BÖBREK NAKLİ daha sonraSİ BİRİNCİ 1 AY ÇOK ÖNEMLİ”

Organ nakli daha sonrası hastanın takibi, nakil kadar ehemmiyet taşıyor. Nakil daha sonrası erken devirde (ilk 1 ay) karşılaşılan sıkıntıların böbreğin uzun periyot ömrünü belirlediğini vurgulayan Prof. Dr. Yıldız, kelamlarına şöyleki devam etti: “Nakil daha sonrası erken devir problemsiz geçirildiğinde, bilhassa birinci yılını tamamladıktan daha sonra böbrekte red atağı riski hayli azalır. Lakin bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçların, nefroloji uzmanı tarafınca düzenlenen daha düşük dozlarda ömür uzunluğu kullanılması gerekmektedir. Uzun periyotta böbrek kaybının en kıymetli sebebi, hastaların ilaç tedavisini aksatmalarıdır. Ayrıyeten rutin denetimler ile kullanılan ilaçlara bağlı yan tesirler açısından takibi gerekir. Bu niçinle hastaların nefroloji denetimlerini aksatmaması ve tedavilerini nizamlı kullanmaları, uzun periyot böbrek ve hasta sağ kalımı için epeyce kıymetlidir.”

“TÜRKİYE’DE YILDA YAKLAŞIK 2 BİN HASTA BEYİN VEFATI TANISI ALIYOR”

Türkiye Organ Nakli Kuruluşları Uyum Derneği Lideri Uluğ Eldeğez
, Türkiye’de gerçekleştirilen organ nakilleri ile ilgili kapsamlı datalar paylaştı.

Yoğun bakımda yatan ve beyin mevti tanısı alan hastalar için kadavra tarifi kullanılıyor. Organ nakillerinde kadavra bağışının kıymetine vurgu yapan Eldeğez, Türkiye’de yılda ortalama 1.500-2.000 beyin mevti tanısı alan hasta olduğu bilgisini verdi. Bu hastaların organ bağışı açısından kıymetlendirilerek ailelerinden onam alınabilecek hastalar olduğunu vurgulayan Eldeğez, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Bir beyin vefatı teşhisli hastadan beyin dışında tüm solid organlar (kalp, akciğer, karaciğer, böbrek, pankreas) ve kompozit dokular (yüz, üst ve alt ekstremiteler…) alınabilmektedir.”

“TÜRKİYE’DE KADAVRADAN ORGAN NAKLİ ORANI YÜZDE 25”

Türkiye’de organ naklinin yüzde 75’i canlı, yüzde 25’i kadavradan yapılmaktadır. Bu oranın kadavra açısından kâfi olmadığının altını çizen Eldeğez, “Özellikle aile onamında hâlâ muhakkak niçinler önyargıdan çıkarılamamıştır. Avrupa ülkeleri ile kıyasladığımızda bu oran tam karşıtı bir dağılım göstermektedir. Avrupa’da yüzde 85 kadavradan, yüzde 15 canlıdan nakiller yapılmaktadır.” bilgisini verdi.

“ORGANLARINI BAĞIŞLAYANLAR KESİNLİKLE AİLELERİNE BİLDİRSİNLER”

Türkiye’de ortalama bin 500’ün üzerinde beyin vefatı deklerasyonu bulunmasına karşın aile onamı hala yüzde 22 civarındadır. Bu oran, COVID-19 öncesi yüzde 26-27’lerde seyretmişken tekrar makul bir düşüş gözlemlenmektedir. Pandemi sürecinde donör sayısında değerli bir azalma yaşandığını belirten Eldeğez, salgının yarattığı kaygı niçiniyle de ailelerin onam verme sayısında azalma yaşandığını söylerine ekledi.

Donör sayısının önümüzdeki senelerda tekrar eski düzeyine çıkabileceğini vurgulayan Eldeğez, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Yoğun bakım tabiplerinin olası beyin vefatı gerçekleşecek hasta yakınları ile devamlı bağlantı halinde olması aile onamı sayısını arttırabilecektir. Bunun için organ bağışını daima gündemde tutmak, ehemmiyetini anlatmak ve ortaokuldan itibaren organ bağışı ile ilgili bilgilendirici eğitimler verilmesini sağlamak gerekir. İkinci kıymetli bir mevzu organ bağışında bulunan bireylerin bunu ailelerine mutlak suretle bildirmeleri gerekmektedir. bu biçimdece organ bağışı konusu aileler nezdinde vasiyet kapsamında değerlendirilebilecektir.”

“BÜTÜN ORGAN NAKLİ MERKEZLERİNDE EŞİT KALİTEDE HİZMET VERİLİYOR”

Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Doku, Organ Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Organ Nakli ve Ulusal Uyum Merkezi Ünite Sorumlusu Seher Taş
, Organ Nakli Haftası kapsamında ayrıntılı bilgiler verdi.

Türkiye’nin organ nakli hizmetlerinde dünya çapında bir yere sahip olduğunu belirten Seher Taş, Sıhhatte Kalite Standartları’nın yayımlanarak, organ nakli merkezlerinin kalite standartlarının belirlendiğini ve ülke çapında yer alan bütün merkezlerin tıpkı taban standartlarda hizmet vermesinin hedeflendiği bilgisini paylaştı.

TÜRKİYE’DE TOPLAM 31 BİN 295 KİŞİ ORGAN VE DOKU BEKLİYOR

Taş, ülkemizde organ ve doku nakli bekleyen hasta sayıları ile ilgili ise şu bilgileri paylaştı: “Ülkemizde bugün prestijiyle; 23 bin 633 böbrek, 2 bin 438 karaciğer, bin 328 kalp, 273 Pankreas, 174 akciğer, 3 bin 447 kornea ve 2 ince barsak olmak üzere, maalesef toplamda 31 bin 295 hastamız organ ve doku beklemektedir.”

Bekleme listesindeki sıralamanın nasıl yapıldığına dair açıklama yapan Taş, “Sıralama, bilimsel müracaat komisyonlarımıza danışarak oluşturulan parametreler üzerinden külliyen bilgisayar ortamında hiç bir müdahale kelam konusu olmadan otomatik olarak belirlenmektedir. Her organın sıralama ölçütleri farklıdır. Acil durumlarımız kelam konusu olabilmektedir. Bunların da ölçütleri makuldür. Her acil hadise 7/24 danışabildiğimiz acil bilimsel müracaat komiteleri tarafınca en ince detayına kadar irdelendikten daha sonra acil listesine alınır. Acil hadise istisna elektif hadise genel uygulamamızdır.” biçiminde konuştu.

Türkiye’de yabancılara yönelik sırf canlı vericili nakil hizmetleri sunulduğu bilgisini de aktaran Taş, şimdiye kadar 62 ülkeden gelen bin 944 hastaya karaciğer nakli hizmeti verilirken, 95 ülkeden gelen 3 bin 206 hastaya da böbrek nakli hizmeti sunulduğunu söylemiş oldu.

“İLAÇLARA ERİŞİM KONUSUNDA SORUN YAŞANMIYOR”

“Gerek nakil öncesi gerekse de nakil daha sonrasında, en ileri tedavi imkânları ve ilaçlar konusunda hiç bir erişim sorunu yaşanmamaktadır. Organ ve doku nakli hizmetleri geri ödeme kapsamında olan ve ek fiyat dahi alınamayacak sıhhat hizmeti kategorisindedir. Hastalarımızın hiç bir ilaç ve tedavisi için erişim ve ödeme sorunu bulunmamaktadır. Bütün tedavi ve ilaçlar geri ödeme kapsamındadır.” bilgisini paylaşan Taş, hasta takibi açısından da ülkemizde özel ve tesirli bir sistem yürütüldüğünü söylemiş oldu. Taş, mevzu ile ilgili şunları söylemiş oldu: “Transplantasyon, Diyaliz ve İzlem Sistemleri isminde TDIS olarak kısalttığımız bir sistemimiz bulunmaktadır. Bu sistem 2008’den bu yana etkin olarak kullanılmaktadır. Sistemde diyaliz tedavisi alan hastalarımız, bekleme listesinde yer alan hastalarımız ve nakil olan hastalarımızın bütün detaylarıne erişebilmekteyiz. Nakilden daha sonra ömür boyunca hastaların takibi bu sistemde yapılabilmektedir. Merkezlerin nakil daha sonrası uzun sürelerdeki performansları bu sistemde izlenebilmektedir. Merkezler hastalarını hayat uzunluğu takip etmekte ve bu sisteme bilgi girişi yapmaktadır. Hasta takibi açısından dünyanın en gelişmiş sistemlerinden olan TDIS tıpta elde edilen her yeni gelişmeyi içerecek biçimde revize edilebilen faal bir sistemdir. Sistem en son güvenlik testlerinden geçmiştir ve şimdiye kadar hiç bir güvenlik açığı oluşmamıştır.”

Ayrıca hastaların müracaat için rastgele bir teşebbüste bulunmak zorunda kalmadan direkt nefroloji, gastroenteroloji üzere dâhili branşlar tarafınca merkezlere yönlendirdiğinin altını çizen Taş, sürecin devamının organ ve doku nakli koordinatörleri ve nakil merkezi sorumlu cerrahlar tarafınca yürütüldüğünü belirtti. Taş, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Hastalar gerekli tetkik ve tedavileri yapılarak kurul sonucu ile organ bekleme listesine alınırlar. Hastaların böbrek ve karaciğer nakilleri için canlı vericili nakil imkanları mevcuttur. Alıcı adaylarının 2 yıl fiilen bir arada yaşadıkları eşleri ile 4’üncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından nakil olma imkânı vardır. Bunların haricindeki vericiler için ise alıcı ve verici nakil merkezine başvurması halinde merkezlerimiz bunlara ilişkin belgeleri hazırlar ve vilayetlerde bulunan etik komiteye başvuruyu gönderir. Komiteler alıcı ve vericiyi dinler ve hadiseyi her istikameti ile inceler. Komitede emniyet müdürlüklerinden, hastanelerin psikiyatri servislerinden, barolardan ve vilayet müdürlüklerimizden temsilciler yer almaktadır. Şayet komite başvuruyu etik açıdan uygun görürse nakle müsaade verir fakat rastgele bir kuşku kelam konusu olursa müracaat reddedilir.”

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı