PekYakinda
Yeni Üye
TEMD Diyabet Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Serpil Salman, diyabetin (şeker hastalığı) toplumda pek sık rastlanan bir sıhhat sorunu olduğunu belirterek, “Halen tüm Dünya’da 10 erişkinden biri diyabetlidir. Hastalığın sıklığı giderek artmaktadır. 2030 yılında her 9 erişkinden birinin diyabetli olacağı iddia edilmektedir” dedi.
Salman, “Pankreasta insülin üretilemediği için kan şekerinin fazlaca yükseldiği, genelde çocukluk çağında görülen tip 1 diyabet, insülinin keşfindilk evvel ölümcül bir hastalıktı. Dr. Frederick Banting ve arkadaşları tarafınca 1921 yılında insülinin bulunup ilaç olarak kullanılmasından daha sonra, milyonlarca diyabet hastasının hayatı kurtulmuş oldu. Hastalığın kıymetine dikkat çekmek ve farkındalığı artırmak gayesi ile Banting’in doğum günü olan 14 Kasım ve haftasında, 1991 yılından beri Dünya Diyabet Günü aktiviteleri yapılmaktadır. Bu aktivitelere 160’dan fazla ülkede bir milyardan fazla kişi takviye vermektedir” diye belirtti.
Prof. Dr. Serpil Salman, diyabetin ömür uzunluğu süren, kronik bir hastalık olduğuna dikkat çekerek, şöyleki devam etti:
“Oluşumunda iki temel meseleden biri rol oynar; Pankreasın kâfi insülin hormonu üretememesi (Tip 1 diyabet) yahut üretilen hormonun dokular tarafından gereğince kullanılamaması (Tip 2 diyabet). Tip 1 diyabet daha fazlaca çocukluk çağında, tip 2 diyabet ise erişkinlerde görülür. Son senelerda obezitenin artışıyla çocukluk çağında da tip 2 diyabet görülmeye başlamıştır. Kan şekerinin hayli yükselmesi diyabetin tipik klinik yakınmaları olan epeyce idrar yapma, hayli su içme, ağız kuruması üzere yakınmalarla kendisini belirli eder. Tüm diyabet olgularının %90’ını tip 2 diyabet oluşturur.
Tip 2 diyabet ekseriyetle kilo fazlalığı yerinde gelişir ve birçok hastada kan basıncı ve kan yağlarının yüksekliği ile birlikte seyreder. Bu olgularda şeker yüksekliği başlangıçta fazlaca fazla olmadığı için şikayetler çoklukla geç ortaya çıkar. Bu niçinle hastalar kimi vakit senelerca, diyabet olduklarını fark etmeyebilirler. Her iki diyabetliden biri diyabetinin farkında değildir fakat bu şahıslarda hastalık bir yandan kalp damar sistemi başta olmak üzere biroldukca organa ziyan vermektedir. Ailesinde tip 2 diyabet hikayesi olanlarda diyabete yakalanma riski daha fazla olduğu ve bu şahısların daha da dikkatli araştırılması gerektiği bilinmelidir. Dünyanın öbür ülkelerinde olduğu üzere ülkemizde de sosyoekonomik düzeyi daha düşük olan kısımlarda diyabet farkındalığı daha azdır.
Dünyada yaklaşık 537 milyon diyabet hastası olduğu düşünülmektedir ve bu sayı süratle artmaktadır. Tüm dünyada körlüğün, böbrek yetmezliğinin, travmaya bağlı olmayan bacak kayıplarının, kalp krizi ve inmelerin en sık sebebi diyabettir. Türkiye Avrupa’da diyabetin en sık görüldüğü ülkedir. Epidemiyolojik araştırmalara göre 1997 yılında %7.2 olan diyabetli oranı 2010 yılında %13.7’ye çıkmıştır. İddialar, ülkemizde aktüel diyabet oranının %15 civarında olduğu istikametindedir. Bu artış devam ederse ülkemiz 2045 yılında, dünyada erişkin toplumda en çok diyabetlinin yaşadığı birinci 10 ülke ortasına girecektir. halbuki yalnızca sağlıklı beslenip, hareketli bir hayat sürerek tip 2 diyabet hastalarının yarısından fazlasında diyabeti önleyebilir yahut var olan diyabet hastalığını denetim altında tutabiliriz. Bu da lakin toplumun bilinçlendirilmesi ile mümkün olabilir”.
BAŞLANGIÇ PERİYODUNDA TESPİT EDİLMESİ ÖNEMLİ
Salman ayrıyeten, “Güncel detaylarımize bakılırsa, erken devirde uygun şeker denetimi sağlanmış olan şahıslarda uzun vadede diyabetle bağlantılı göz ve böbrek sorunları, kalp krizi üzere sıkıntılar daha az görülmektedir. ‘Miras etkisi’ olarak tanımlanan bu durumun bilinmesi, diyabetlilerin tedaviyi geciktirmemeleri, ihmal etmemeleri bakımından değerlidir. Çok su içme, hayli idrara çıkma üzere kan şekeri yüksekliğine ilişkin tipik belirtilerin olabilmesi için şekerin epey yükselmiş olması gerekir. halbuki, şekerin fazlaca yükselmediği, erken periyottan itibaren dokularda diyabete ait ziyanlar başlamaktadır. Bu niçinle kan şekerinin diyabetli olmayanlara emsal seviyelerde tutulması için daima efor sarf edilmelidir” dedi.
“TEDAVİDE İSTEDİĞİMİZ GAYELERE ULAŞMIŞ DEĞİLİZ”
“Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) tarafınca gerçekleştirilen ve 2018 yılında yayınlanan ‘TEMD Çalışması’ ile, ülkemizdeki diyabet hastalarında kan şekeri, kan basıncı (tansiyon) ve kolesterol yüksekliği, obezite üzere sıkıntıların gereğince denetim altına alınamadığı gösterilmiştir.” diye belirten Salman şunları söylemiş oldu:
“Bu durum yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın meselesidir. IDF (International Diabetes Federation- Memleketler arası Diyabet Federasyonu) 2030 yılı için aşağıdaki amaçların benimsenmesini önermektedir;
DÜNYA DİYABET GÜNÜ 2022 ANA TEMASI “EĞİTİM”
TEMD İdare Şurası Lideri Prof. Dr. Ayşegül Atmaca, International Diabetes Federation- Milletlerarası Diyabet Federasyonu (IDF) Dünya Diyabet Günü aktiviteleri için her yıl bir tema belirlediğini, bu yıl için “Yarınları Korumak (Güvenceye Almak) İçin Eğitim” tema olarak belirlendiğini söylemiş oldu. Prof. Dr. Atmaca, şöyleki devam etti:
“Çünkü diyabette hastalık idaresinin %90’ını öz bakım oluşturur. Yani beslenme, antrenman, ilaç kullanmasından oluşan temel tedavi kurallarının yanlışsız bir biçimde uygulanabilmesi, eşlik eden sıkıntılarla baş edilebilmesi için diyabetlinin takip ve tedavide sorumluluk alması, hastalığını doktor, diyetisyen, diyabet hemşiresi ve başka sıhhat profesyonellerinin takviyesi ile yönetmesi gerekir. Bu da lakin eğitimle olur. Yazılı ve görsel medya, hasta eğitiminde fazlaca kıymetlidir. Öte yandan basında ve toplumsal medyada yer alan gerçek dışı yahut abartılı haberler hastalarımız için risk oluşturmaktadır. Kronik hastalıklarda hastaların süratli ve kolay sonuç alabilecekleri tavsiyelere prestij etmeleri kelam konusu olabilir. Bu, bir sıhhat sorunu ile gayret eden ve vakit zaman bıkkınlık yaşayan her hastada beklenebilecek bir durumdur. Fakat, bilhassa toplumsal medyada gerçek dışı, hiç bir tıbbi delile dayanmayan birtakım karışımlar, meyveler, içecekler denetimsiz bir biçimde diyabete deva üzere sunulabilmekte, bu durum hastalarda önemli sıkıntılara niye olabilmektedir”.
Diğer bir sorunun da, obez diyabetlilerde belirli şartlar altında, seçilmiş hastalara uygulanabilecek olan cerrahi teşebbüslerin ‘diyabet ameliyatı’ olarak sunulması olduğuna dikkat çeken Atmaca, “Birfazlaca hasta bu ameliyatları tüm diyabetli hastalarda uygulanabilecek, hastalığı hayat uzunluğu yok eden, hiç bir riski olmayan süreçler olarak düşünmektedir. Bu bireylerde ameliyat sonucunın endokrinoloji uzmanın da bulunduğu konseyler tarafınca alınması, ameliyat daha sonrası takipte risklerin azaltılması ve gereksiz ameliyatların önlenmesi bakımından değerlidir. Geçtiğimiz senelerda aşılama ile ilgili tekliflerimiz aşı aksisi telaffuzların tesiri ile gereğince uygulanmamıştır. Pandemi sürecinde aşının değeri anlaşılsa da diyabetli hastalarımızın grip ve zatürre aşılarını yaptırmaları konusunda maksatlara ulaşılabilmiş değildir, hastalarımızın teşvik edilmesi için basının dayanağına gereksinimimiz vardır. Tüm bunların ötesinde standart-genel bilgilendirmelere Dünya Diyabet Günü’nde, ayrıyeten vakte yayılarak medyada çoğunlukla yer verilmesi, diyabetli hastalarımızın bilgilenmesi ve bilinçlenmesi için fazlaca kıymetlidir. Bu mevzuda hususun uzmanı olan meslektaşlarımıza öncelik verilmesi konusundaki hassasiyetinize muhtaçlık bulunmaktadır” dedi.
Salman, “Pankreasta insülin üretilemediği için kan şekerinin fazlaca yükseldiği, genelde çocukluk çağında görülen tip 1 diyabet, insülinin keşfindilk evvel ölümcül bir hastalıktı. Dr. Frederick Banting ve arkadaşları tarafınca 1921 yılında insülinin bulunup ilaç olarak kullanılmasından daha sonra, milyonlarca diyabet hastasının hayatı kurtulmuş oldu. Hastalığın kıymetine dikkat çekmek ve farkındalığı artırmak gayesi ile Banting’in doğum günü olan 14 Kasım ve haftasında, 1991 yılından beri Dünya Diyabet Günü aktiviteleri yapılmaktadır. Bu aktivitelere 160’dan fazla ülkede bir milyardan fazla kişi takviye vermektedir” diye belirtti.
Prof. Dr. Serpil Salman, diyabetin ömür uzunluğu süren, kronik bir hastalık olduğuna dikkat çekerek, şöyleki devam etti:
“Oluşumunda iki temel meseleden biri rol oynar; Pankreasın kâfi insülin hormonu üretememesi (Tip 1 diyabet) yahut üretilen hormonun dokular tarafından gereğince kullanılamaması (Tip 2 diyabet). Tip 1 diyabet daha fazlaca çocukluk çağında, tip 2 diyabet ise erişkinlerde görülür. Son senelerda obezitenin artışıyla çocukluk çağında da tip 2 diyabet görülmeye başlamıştır. Kan şekerinin hayli yükselmesi diyabetin tipik klinik yakınmaları olan epeyce idrar yapma, hayli su içme, ağız kuruması üzere yakınmalarla kendisini belirli eder. Tüm diyabet olgularının %90’ını tip 2 diyabet oluşturur.
Tip 2 diyabet ekseriyetle kilo fazlalığı yerinde gelişir ve birçok hastada kan basıncı ve kan yağlarının yüksekliği ile birlikte seyreder. Bu olgularda şeker yüksekliği başlangıçta fazlaca fazla olmadığı için şikayetler çoklukla geç ortaya çıkar. Bu niçinle hastalar kimi vakit senelerca, diyabet olduklarını fark etmeyebilirler. Her iki diyabetliden biri diyabetinin farkında değildir fakat bu şahıslarda hastalık bir yandan kalp damar sistemi başta olmak üzere biroldukca organa ziyan vermektedir. Ailesinde tip 2 diyabet hikayesi olanlarda diyabete yakalanma riski daha fazla olduğu ve bu şahısların daha da dikkatli araştırılması gerektiği bilinmelidir. Dünyanın öbür ülkelerinde olduğu üzere ülkemizde de sosyoekonomik düzeyi daha düşük olan kısımlarda diyabet farkındalığı daha azdır.
Dünyada yaklaşık 537 milyon diyabet hastası olduğu düşünülmektedir ve bu sayı süratle artmaktadır. Tüm dünyada körlüğün, böbrek yetmezliğinin, travmaya bağlı olmayan bacak kayıplarının, kalp krizi ve inmelerin en sık sebebi diyabettir. Türkiye Avrupa’da diyabetin en sık görüldüğü ülkedir. Epidemiyolojik araştırmalara göre 1997 yılında %7.2 olan diyabetli oranı 2010 yılında %13.7’ye çıkmıştır. İddialar, ülkemizde aktüel diyabet oranının %15 civarında olduğu istikametindedir. Bu artış devam ederse ülkemiz 2045 yılında, dünyada erişkin toplumda en çok diyabetlinin yaşadığı birinci 10 ülke ortasına girecektir. halbuki yalnızca sağlıklı beslenip, hareketli bir hayat sürerek tip 2 diyabet hastalarının yarısından fazlasında diyabeti önleyebilir yahut var olan diyabet hastalığını denetim altında tutabiliriz. Bu da lakin toplumun bilinçlendirilmesi ile mümkün olabilir”.
BAŞLANGIÇ PERİYODUNDA TESPİT EDİLMESİ ÖNEMLİ
Salman ayrıyeten, “Güncel detaylarımize bakılırsa, erken devirde uygun şeker denetimi sağlanmış olan şahıslarda uzun vadede diyabetle bağlantılı göz ve böbrek sorunları, kalp krizi üzere sıkıntılar daha az görülmektedir. ‘Miras etkisi’ olarak tanımlanan bu durumun bilinmesi, diyabetlilerin tedaviyi geciktirmemeleri, ihmal etmemeleri bakımından değerlidir. Çok su içme, hayli idrara çıkma üzere kan şekeri yüksekliğine ilişkin tipik belirtilerin olabilmesi için şekerin epey yükselmiş olması gerekir. halbuki, şekerin fazlaca yükselmediği, erken periyottan itibaren dokularda diyabete ait ziyanlar başlamaktadır. Bu niçinle kan şekerinin diyabetli olmayanlara emsal seviyelerde tutulması için daima efor sarf edilmelidir” dedi.
“TEDAVİDE İSTEDİĞİMİZ GAYELERE ULAŞMIŞ DEĞİLİZ”
“Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) tarafınca gerçekleştirilen ve 2018 yılında yayınlanan ‘TEMD Çalışması’ ile, ülkemizdeki diyabet hastalarında kan şekeri, kan basıncı (tansiyon) ve kolesterol yüksekliği, obezite üzere sıkıntıların gereğince denetim altına alınamadığı gösterilmiştir.” diye belirten Salman şunları söylemiş oldu:
“Bu durum yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın meselesidir. IDF (International Diabetes Federation- Memleketler arası Diyabet Federasyonu) 2030 yılı için aşağıdaki amaçların benimsenmesini önermektedir;
- Diyabetli bireylerin %80’ine teşhis konulması
- Diyabetli bireylerin %80’inde şeker denetimi sağlanması
- Diyabetli bireylerin %80’inde kan basıncı denetimi sağlanması
- 40 yaş ve üstü diyabetli bireylerin %60’ının kolesterol ilacı kullanımının sağlanması
- Tip 1 diyabetli bireylerin %100’ünün insüline ve şahsi kan şekeri takibi imkanlarına ulaşması.
DÜNYA DİYABET GÜNÜ 2022 ANA TEMASI “EĞİTİM”
TEMD İdare Şurası Lideri Prof. Dr. Ayşegül Atmaca, International Diabetes Federation- Milletlerarası Diyabet Federasyonu (IDF) Dünya Diyabet Günü aktiviteleri için her yıl bir tema belirlediğini, bu yıl için “Yarınları Korumak (Güvenceye Almak) İçin Eğitim” tema olarak belirlendiğini söylemiş oldu. Prof. Dr. Atmaca, şöyleki devam etti:
“Çünkü diyabette hastalık idaresinin %90’ını öz bakım oluşturur. Yani beslenme, antrenman, ilaç kullanmasından oluşan temel tedavi kurallarının yanlışsız bir biçimde uygulanabilmesi, eşlik eden sıkıntılarla baş edilebilmesi için diyabetlinin takip ve tedavide sorumluluk alması, hastalığını doktor, diyetisyen, diyabet hemşiresi ve başka sıhhat profesyonellerinin takviyesi ile yönetmesi gerekir. Bu da lakin eğitimle olur. Yazılı ve görsel medya, hasta eğitiminde fazlaca kıymetlidir. Öte yandan basında ve toplumsal medyada yer alan gerçek dışı yahut abartılı haberler hastalarımız için risk oluşturmaktadır. Kronik hastalıklarda hastaların süratli ve kolay sonuç alabilecekleri tavsiyelere prestij etmeleri kelam konusu olabilir. Bu, bir sıhhat sorunu ile gayret eden ve vakit zaman bıkkınlık yaşayan her hastada beklenebilecek bir durumdur. Fakat, bilhassa toplumsal medyada gerçek dışı, hiç bir tıbbi delile dayanmayan birtakım karışımlar, meyveler, içecekler denetimsiz bir biçimde diyabete deva üzere sunulabilmekte, bu durum hastalarda önemli sıkıntılara niye olabilmektedir”.
Diğer bir sorunun da, obez diyabetlilerde belirli şartlar altında, seçilmiş hastalara uygulanabilecek olan cerrahi teşebbüslerin ‘diyabet ameliyatı’ olarak sunulması olduğuna dikkat çeken Atmaca, “Birfazlaca hasta bu ameliyatları tüm diyabetli hastalarda uygulanabilecek, hastalığı hayat uzunluğu yok eden, hiç bir riski olmayan süreçler olarak düşünmektedir. Bu bireylerde ameliyat sonucunın endokrinoloji uzmanın da bulunduğu konseyler tarafınca alınması, ameliyat daha sonrası takipte risklerin azaltılması ve gereksiz ameliyatların önlenmesi bakımından değerlidir. Geçtiğimiz senelerda aşılama ile ilgili tekliflerimiz aşı aksisi telaffuzların tesiri ile gereğince uygulanmamıştır. Pandemi sürecinde aşının değeri anlaşılsa da diyabetli hastalarımızın grip ve zatürre aşılarını yaptırmaları konusunda maksatlara ulaşılabilmiş değildir, hastalarımızın teşvik edilmesi için basının dayanağına gereksinimimiz vardır. Tüm bunların ötesinde standart-genel bilgilendirmelere Dünya Diyabet Günü’nde, ayrıyeten vakte yayılarak medyada çoğunlukla yer verilmesi, diyabetli hastalarımızın bilgilenmesi ve bilinçlenmesi için fazlaca kıymetlidir. Bu mevzuda hususun uzmanı olan meslektaşlarımıza öncelik verilmesi konusundaki hassasiyetinize muhtaçlık bulunmaktadır” dedi.