PekYakinda
Yeni Üye
Sıhhat İktisadı Uzmanı Prof. Dr. Onur Başer, yaptığı istatistiki araştırmaya bakılırsa, 17 Mart 2020 ile 31 Ocak 2022 tarihleri içinde koronavirüs kaynaklı mevt sayısının en az 190 bin 503 olduğunu söylemiş oldu. Bu da Türkiye’de açıklanan koronavirüs resmi vefat sayılarından iki kat daha fazla vefat gerçekleştiğini ortaya koyuyor.
MEF Üniversitesi İktisat Bölümü’nde Öğretim Üyeliği’nin yanı sıra City University of New York’da (CUNY) Sıhhat İktisadı ve Davranış İktisadı dersleri veren Prof. Dr. Onur Başer, fazla vefat bilgilerini karşılaştırdığı araştırmasında Türkiye’deki belediyelerden alınan datalarla, benzeri vilayetler, yaş, cinsiyet nüfus, sıhhat işçisi açısından eşleştirerek Health Policy Dergisi’nde yayınlanan makalesindeki metotları kullandı. Buna göre, Türkiye’de Covid-19 mühletince 17 Mart 2020 ile 31 Ocak 2022 tarihleri içinde fazla ölümlerin sayısı 285 bin 755’e ulaştı. Akademik yayınlar doğrultusunda, fazla ölümlerin 3’te ikisinin koronavirüs hastası, 3’te birinin ise koronavirüs sebebiyle hastaneye gidememiş ve tedavisini erteleyen hastalar olduğu belirtiliyor. Bu hesaplama doğrultusunda, Türkiye’deki Covid-19 kaynaklı ölümlerinin toplam sayısının en az 190 bin 503 olduğu öngörülüyor. Sıhhat Bakanlığı tarafınca birebir devirde açıklanan toplam sayısı ise 87 bin 831 idi.
Gerçek mevt sayısı iki kat fazla
Omicron varyantının Türkiye’de tespit edildiği tarih olan 1 Ocak 2022’den bu yana İstanbul’da her gün ortalama 72 fazla kişinin hayatını yitirdiğini belirten Prof. Başer, “Türkiye’de her gün 200 civarı vefat açıklanıyor, lakin bu gerçek pahanın yarısı civarında. İstanbul nüfusunun yüzde 72’sinden çoksı iki doz aşısını tamamlamış bulunmasına karşın yüksek vefat sayıları ile karşı karşıyayız. 31 Ocak tarihinde İstanbul’da 364 kişi vefat etti, 2017-2019 ortalaması ise 246 idi. Bu da bir gün ortasında yalnızca İstanbul’da 116 insanımızı fazladan kaybettiğimizi gösteriyor. Tıpkı gün, tüm Türkiye’de Covid-19 kaynaklı 182 kişi olarak açıklanmıştı. halbuki o gün, Kahramanmaraş’ta 10, Bursa’da 13, Kocaeli’nde 21, Sakarya’da 13, Denizli’de 8 kişi fazladan vefat etmişti. Yani, Türkiye’nin yüzde 30 civarında nüfusa sahip olan kentlerinde, Türkiye’de o gün açıklanan koronavirüs mevt sayısı kadar fazladan mevt gerçekleşti” dedi.
Bölgesel farklılıklar tahlil edilmeli
Belediyelerden alınan bilgiler, İstanbul’da salgın periyodunda 41 bin 378, Kahramanmaraş’ta 4 bin 202, Bursa’da 9 bin 966, Kocaeli’nde 7 bin 461, Sakarya’da 8 bin 440, Denizli’de 4 bin 234 ve Malatya’da 3 bin 57 fazla mevt olduğunu gösteriyor. Başer, kentlerdeki vefat oranları içinde uçurumlar olduğuna dikkat çekerek, “Sakarya’nın vefat oranları İstanbul’un 3 katı. Bu farkın aşikâr bir kısmı yaşlı nüfus oranlarındaki farklılıkla açıklansa da (İstanbul’da 60 yaş üstü nüfus 10,64, Sakarya’da 14,48), sıhhate ulaşım, sıhhat kalitesindeki farklılıklar, aşılama oranlarındaki farklılıkları azaltarak oranları düşürmek mümkün. Örneğin; Malatya’da 60 yaş üstü nüfus Sakarya ile birebir bulunmasına karşın (14,52), fazla ölümlerde Sakarya’nın oranı Malatya’nın neredeyse iki katı. Malatya ve Sakarya’nın aşılama oranları birbirine epey yakın. Bu tıp bölgesel farklılıkların tahlil edilip azaltılması vefat sayılarını düşürecektir” dedi.
Başer, Omicron varyantının aşılarını tam yaptıranlar içinde yavaşça seyrettiğini, tüm dünyada hadise sayıları artmasına karşın vefat sayılarında azalma olduğunu kaydederken, “Ancak bu tabloyu Türkiye’de goremiyoruz. Bunun birinci niçini, Covid-19 başlangıcında vefat sayılarının 4’te birinin açıklanması. Artık yarısı açıklanıyor, doğal olarak azalmayı goremiyoruz. İkinci niçini de yapılan aşılar içinde bilimsel makalelerle kanıtlanmış aşılar olmaması. Aşılama biroldukça ülkedeki üzere tesirli olsaydı, yüzde 72’si tam doz aşı olmuş İstanbul’da, Covid-19 sebebiyle günde 116 insanı kaybetmememiz gerekirdi. Milletlerarası alandaki bilimsel çevrelerce onaylanmış aşıları tam doz yaptıran İstanbulluların oranını nazaranbilseydik ve vefat sayısını bunu baz alarak inceleyebilirsek, daha hakikat sonuçlara ulaşabiliriz” dedi.
Geçerli siyasetler için en değerli adımın bilgilerin yanlışsız açıklanması olduğunu vurgulayan Başer, kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “TÜİK, 2020 vefat datalarını 2022 yılına gelmemize karşın açıklamadı. Belediyeler, Sıhhat Bakanlığı, TÜİK bilgilerini karşılaştırma imkânı var. Datalar şeffaf bir biçimde paylaşılmazsa, kesinlikle açık verilecektir. Bütün bilgileri organize edip algı yaratmak hem mümkün olmuyor tıpkı vakitte yaratılan algı ile Covid-19 olayları ve vefatlar ortadan kalkmıyor.”
3 büyük kentin en sıkışık ilçeleri
İstanbul’da Esenler, Zeytinburnu, Bahçelievler, Günbakılırsan; İzmir’de Karabağlar, Konak, Aliağa, Buca; Ankara’da ise Keçiören, Mamak, Sincan Yenimahalle, Etimesgut ile Kocaeli ve Bursa’daki caddelerde taşınabilir test araçlarının faaliyete geçmesi tavsiye ediliyor. Başer, “Araştırmalarımız sıkışıklık yüzde 10 artınca, Türkiye’de yayılma suratının yüzde 6,4 arttığını gösteriyor” diye konuştu. Türkiye nüfusu baz alındığında Covid-19 birinci kere tespit edildiğinde Mart 2020 kestirimlerinin 32 milyon kişinin etkileneceği ve 150 ile 600 bin içinde vefat olacağı istikametinde olduğunu belirten Prof. Başer, “Biz kimseyi aşılamazsak ve tedavi uygulamazsak 600 bin kişi ölebilirdi, bu da salgının sürü bağışıklığı ile bitmesi manasına geliyordu. Değerli olan bu sayılara ulaşılmaması ve hastanelere yığılma olmamasıydı. Hadise ve vefat sayılarını azaltmanın en kıymetli yolu, bilimsel makalelerle kanıtlanmış aşıları olmaktan ve test sayısını artırmaktan geçiyor. Mahalle ortalarında, minibüslerde dahi test merkezleri kurulabilir. Testleri vatandaşların hayat alanlarına yakınlaştırmamız gerekiyor. Artık dünyada test çeşitliliği ve sayıları arttı. Sıhhat Bakanlığı özel şirketlerle laboratuvar merkezleriyle işbirliği yaparak seyyar test merkezleri kurmalı. Bugün New York’ta her 10 caddede bir taşınabilir test araçları bulunuyor”.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
MEF Üniversitesi İktisat Bölümü’nde Öğretim Üyeliği’nin yanı sıra City University of New York’da (CUNY) Sıhhat İktisadı ve Davranış İktisadı dersleri veren Prof. Dr. Onur Başer, fazla vefat bilgilerini karşılaştırdığı araştırmasında Türkiye’deki belediyelerden alınan datalarla, benzeri vilayetler, yaş, cinsiyet nüfus, sıhhat işçisi açısından eşleştirerek Health Policy Dergisi’nde yayınlanan makalesindeki metotları kullandı. Buna göre, Türkiye’de Covid-19 mühletince 17 Mart 2020 ile 31 Ocak 2022 tarihleri içinde fazla ölümlerin sayısı 285 bin 755’e ulaştı. Akademik yayınlar doğrultusunda, fazla ölümlerin 3’te ikisinin koronavirüs hastası, 3’te birinin ise koronavirüs sebebiyle hastaneye gidememiş ve tedavisini erteleyen hastalar olduğu belirtiliyor. Bu hesaplama doğrultusunda, Türkiye’deki Covid-19 kaynaklı ölümlerinin toplam sayısının en az 190 bin 503 olduğu öngörülüyor. Sıhhat Bakanlığı tarafınca birebir devirde açıklanan toplam sayısı ise 87 bin 831 idi.
Gerçek mevt sayısı iki kat fazla
Omicron varyantının Türkiye’de tespit edildiği tarih olan 1 Ocak 2022’den bu yana İstanbul’da her gün ortalama 72 fazla kişinin hayatını yitirdiğini belirten Prof. Başer, “Türkiye’de her gün 200 civarı vefat açıklanıyor, lakin bu gerçek pahanın yarısı civarında. İstanbul nüfusunun yüzde 72’sinden çoksı iki doz aşısını tamamlamış bulunmasına karşın yüksek vefat sayıları ile karşı karşıyayız. 31 Ocak tarihinde İstanbul’da 364 kişi vefat etti, 2017-2019 ortalaması ise 246 idi. Bu da bir gün ortasında yalnızca İstanbul’da 116 insanımızı fazladan kaybettiğimizi gösteriyor. Tıpkı gün, tüm Türkiye’de Covid-19 kaynaklı 182 kişi olarak açıklanmıştı. halbuki o gün, Kahramanmaraş’ta 10, Bursa’da 13, Kocaeli’nde 21, Sakarya’da 13, Denizli’de 8 kişi fazladan vefat etmişti. Yani, Türkiye’nin yüzde 30 civarında nüfusa sahip olan kentlerinde, Türkiye’de o gün açıklanan koronavirüs mevt sayısı kadar fazladan mevt gerçekleşti” dedi.
Bölgesel farklılıklar tahlil edilmeli
Belediyelerden alınan bilgiler, İstanbul’da salgın periyodunda 41 bin 378, Kahramanmaraş’ta 4 bin 202, Bursa’da 9 bin 966, Kocaeli’nde 7 bin 461, Sakarya’da 8 bin 440, Denizli’de 4 bin 234 ve Malatya’da 3 bin 57 fazla mevt olduğunu gösteriyor. Başer, kentlerdeki vefat oranları içinde uçurumlar olduğuna dikkat çekerek, “Sakarya’nın vefat oranları İstanbul’un 3 katı. Bu farkın aşikâr bir kısmı yaşlı nüfus oranlarındaki farklılıkla açıklansa da (İstanbul’da 60 yaş üstü nüfus 10,64, Sakarya’da 14,48), sıhhate ulaşım, sıhhat kalitesindeki farklılıklar, aşılama oranlarındaki farklılıkları azaltarak oranları düşürmek mümkün. Örneğin; Malatya’da 60 yaş üstü nüfus Sakarya ile birebir bulunmasına karşın (14,52), fazla ölümlerde Sakarya’nın oranı Malatya’nın neredeyse iki katı. Malatya ve Sakarya’nın aşılama oranları birbirine epey yakın. Bu tıp bölgesel farklılıkların tahlil edilip azaltılması vefat sayılarını düşürecektir” dedi.
Başer, Omicron varyantının aşılarını tam yaptıranlar içinde yavaşça seyrettiğini, tüm dünyada hadise sayıları artmasına karşın vefat sayılarında azalma olduğunu kaydederken, “Ancak bu tabloyu Türkiye’de goremiyoruz. Bunun birinci niçini, Covid-19 başlangıcında vefat sayılarının 4’te birinin açıklanması. Artık yarısı açıklanıyor, doğal olarak azalmayı goremiyoruz. İkinci niçini de yapılan aşılar içinde bilimsel makalelerle kanıtlanmış aşılar olmaması. Aşılama biroldukça ülkedeki üzere tesirli olsaydı, yüzde 72’si tam doz aşı olmuş İstanbul’da, Covid-19 sebebiyle günde 116 insanı kaybetmememiz gerekirdi. Milletlerarası alandaki bilimsel çevrelerce onaylanmış aşıları tam doz yaptıran İstanbulluların oranını nazaranbilseydik ve vefat sayısını bunu baz alarak inceleyebilirsek, daha hakikat sonuçlara ulaşabiliriz” dedi.
Geçerli siyasetler için en değerli adımın bilgilerin yanlışsız açıklanması olduğunu vurgulayan Başer, kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “TÜİK, 2020 vefat datalarını 2022 yılına gelmemize karşın açıklamadı. Belediyeler, Sıhhat Bakanlığı, TÜİK bilgilerini karşılaştırma imkânı var. Datalar şeffaf bir biçimde paylaşılmazsa, kesinlikle açık verilecektir. Bütün bilgileri organize edip algı yaratmak hem mümkün olmuyor tıpkı vakitte yaratılan algı ile Covid-19 olayları ve vefatlar ortadan kalkmıyor.”
3 büyük kentin en sıkışık ilçeleri
İstanbul’da Esenler, Zeytinburnu, Bahçelievler, Günbakılırsan; İzmir’de Karabağlar, Konak, Aliağa, Buca; Ankara’da ise Keçiören, Mamak, Sincan Yenimahalle, Etimesgut ile Kocaeli ve Bursa’daki caddelerde taşınabilir test araçlarının faaliyete geçmesi tavsiye ediliyor. Başer, “Araştırmalarımız sıkışıklık yüzde 10 artınca, Türkiye’de yayılma suratının yüzde 6,4 arttığını gösteriyor” diye konuştu. Türkiye nüfusu baz alındığında Covid-19 birinci kere tespit edildiğinde Mart 2020 kestirimlerinin 32 milyon kişinin etkileneceği ve 150 ile 600 bin içinde vefat olacağı istikametinde olduğunu belirten Prof. Başer, “Biz kimseyi aşılamazsak ve tedavi uygulamazsak 600 bin kişi ölebilirdi, bu da salgının sürü bağışıklığı ile bitmesi manasına geliyordu. Değerli olan bu sayılara ulaşılmaması ve hastanelere yığılma olmamasıydı. Hadise ve vefat sayılarını azaltmanın en kıymetli yolu, bilimsel makalelerle kanıtlanmış aşıları olmaktan ve test sayısını artırmaktan geçiyor. Mahalle ortalarında, minibüslerde dahi test merkezleri kurulabilir. Testleri vatandaşların hayat alanlarına yakınlaştırmamız gerekiyor. Artık dünyada test çeşitliliği ve sayıları arttı. Sıhhat Bakanlığı özel şirketlerle laboratuvar merkezleriyle işbirliği yaparak seyyar test merkezleri kurmalı. Bugün New York’ta her 10 caddede bir taşınabilir test araçları bulunuyor”.
| Fazla vefatlar | Covid-19 kaynaklı vefatlar | |
| Adana | 8259 | 5506 |
| Adıyaman | 2312 | 1541 |
| Afyonkarahisar | 2978 | 1985 |
| Ağrı | 1430 | 953 |
| Aksaray | 3413 | 2275 |
| Amasya | 1379 | 919 |
| Ankara | 18389 | 12259 |
| Antalya | 9269 | 6179 |
| Ardahan | 397 | 265 |
| Artvin | 698 | 465 |
| Aydın | 4535 | 3023 |
| Balıkesir | 5015 | 3344 |
| Bartın | 809 | 540 |
| Batman | 1623 | 1082 |
| Bayburt | 346 | 231 |
| Bilecik | 896 | 597 |
| Bingöl | 746 | 497 |
| Bitlis | 928 | 619 |
| Bolu | 1290 | 860 |
| Burdur | 1105 | 737 |
| Bursa | 9966 | 6644 |
| Çanakkale | 2213 | 1475 |
| Çankırı | 799 | 533 |
| Corum | 2167 | 1445 |
| Denizli | 4234 | 2823 |
| Diyarbakır | 4683 | 3122 |
| Düzce | 1498 | 999 |
| Edirne | 1690 | 1126 |
| Elazığ | 2258 | 1506 |
| Erzincan | 958 | 639 |
| Erzurum | 2485 | 1657 |
| Eskişehir | 3623 | 2415 |
| Gaziantep | 5517 | 3678 |
| Giresun | 1830 | 1220 |
| Gümüşhane | 672 | 448 |
| Hakkâri | 749 | 499 |
| Hatay | 4343 | 2895 |
| Iğdır | 532 | 355 |
| Isparta | 1816 | 1211 |
| İstanbul | 41378 | 27585 |
| İzmir | 17828 | 11885 |
| Kahramanmaraş | 4259 | 2839 |
| Karabük | 1014 | 676 |
| Karaman | 1034 | 689 |
| Kars | 931 | 620 |
| Kastamonu | 1549 | 1033 |
| Kayseri | 4590 | 3060 |
| Kilis | 526 | 351 |
| Kırıkkale | 1155 | 770 |
| Kırklareli | 1477 | 985 |
| Kırşehir | 992 | 661 |
| Kocaeli | 7461 | 4974 |
| Konya | 4237 | 2825 |
| Kütahya | 2365 | 1576 |
| Malatya | 3057 | 2038 |
| Manisa | 5881 | 3920 |
| Mardin | 2236 | 1491 |
| Mersin | 6002 | 4001 |
| Muğla | 4013 | 2676 |
| Muş | 1090 | 727 |
| Nevşehir | 1237 | 825 |
| Niğde | 1386 | 924 |
| Ordu | 3079 | 2052 |
| Osmaniye | 1757 | 1171 |
| Rize | 1401 | 934 |
| Sakarya | 8440 | 5627 |
| Samsun | 5505 | 3670 |
| Şanlıurfa | 5529 | 3686 |
| Siirt | 881 | 587 |
| Sinop | 891 | 594 |
| Şırnak | 1412 | 941 |
| Sivas | 2608 | 1739 |
| Tekirdağ | 3442 | 2294 |
| Tokat | 2501 | 1668 |
| Trabzon | 3302 | 2202 |
| Tunceli | 346 | 230 |
| Uşak | 1512 | 1008 |
| Van | 4343 | 2895 |
| Yalova | 1106 | 737 |
| Yozgat | 1719 | 1146 |
| Zonguldak | 2433 | 1622 |
| TOPLAM | 285.755 | 190.503 |
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı